Ο ΕΠΙΜΟΝΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ

Αυτή την Κυριακή η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη διαβάζει το βιβλίο του Μάνου Σαββάκη για τους λεπρούς της Σπιναλόγκας. Πρόκειται για την πρώτη και μοναδική επιστημονική εργασία για το ακανθώδες και δυσπρόσιτο θέμα των χανσενικών Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2010




Διάβασα το βιβλίο του άγνωστου σ΄ εμένα Μάνου Σαββάκη όταν βγήκε και το ξαναδιάβασα τελευταία, ενοχλημένη από τη σιωπή που το περιβάλλει, όταν όλη η Ελλάδα φλυαρεί για το φαινόμενο Σπιναλόγκα, μετά τη μετατροπή του εξωραϊσμένου εμπορικού ρομάντζου της Χίσλοπ σε σίριαλ. Ωστόσο η μελέτη του Μ.Σ., που είναι ανεπτυγμένη μορφή της διδακτορικής διατριβής του, είναι η μόνη έγκυρη εργασία για το ακανθώδες και δυσπρόσιτο θέμα των χανσενικών, απαραίτητη πλέον για όποιον θέλει να πει έστω και μία λέξη για το θέμα, αλλά και για την οποιαδήποτε μεταφορά του. Στις σελίδες του διασταυρώνονται η σύγχρονη κοινωνιολογική μεθοδολογία του συγγραφέα με την ιστορία των χανσενικών, με νόμους και ντοκουμέντα. Οι πηγές, η βιβλιογραφία και τα παραρτήματα καταλαμβάνουν 22 σελίδες. Η στενόμακρη Σπιναλόγκα, αυτό το καλά οχυρωμένο «μακρύ αγκάθι» των Βενετών, η αρχαιοελληνική Καλυδώνα, είχε για μισό αιώνα τη δική της εντελώς ιδιάζουσα μικροϊστορία, που δέχθηκε τους κραδασμούς όλων των ιστορικών γεγονότων. Ιδρύθηκε ύστερα από χρονοβόρες συζητήσεις επί Κρητικής Πολιτείας, μέσα από τις εκσυγχρονιστικές επιταγές της εποχής για την υγεία. Οι παλιές «μεσκινιές», οι τόποι στους οποίους ζούσαν οι λεπροί κοντά σε κατοικημένα μέρη για να ζητιανεύουν, έδωσαν τη θέση τους στο νησί όπου συγκεντρώθηκαν, και ταυτόχρονα απομονώθηκαν, οι χανσενικοί. Οι λίγοι Οθωμανοί που είχαν απομείνει από το άλλοτε ακμάζον μουσουλμανικό κέντρο της Σπιναλόγκας εκδιώχθηκαν κακήν κακώς από την Κρητική Πολιτεία που αποκόμισε διπλό όφελος: και να διώξει τους Τούρκους και να απομονώσει τους στιγματισμένους στο άνυδρο νησί. Η ιδιόμορφα οργανωμένη και εσωστρεφής κοινωνία των λεπρών διατηρούσε μια πολύ χαλαρή επικοινωνία με τον κόσμο των υγιών. Η σωματική επαφή απαγορευόταν φυσικά. Τα εκατέρωθεν προϊόντα- γιατί και οι χανσενικοί παρήγαν μερικά πράγματα- και τα χρήματα απολυμαίνονταν σε ειδικό κλίβανο. Οι επισκέψεις (επιτράπηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ΄30) γίνονταν μέσω υποβολής αιτήσεως των συγγενών προς τον διευθυντή, και πολύ δύσκολα εγκρίνονταν. Ενα μικρό κρατικό επίδομα δόθηκε στους αρρώστους στα τέλη της δεκαετίας του ΄30 έπειτα από αγώνες, ενώ η οικονομική εκμετάλλευση των ασθενών από τους απέναντι δεν ήταν σπάνια. Λιγότερο σπάνια υπήρξε η ολιγωρία της πολιτείας για αυτούς τους εκτοπισμένους, που έπασχαν από την αργή και βαρύτατα παραμορφωτική ασθένεια, αλλά και για κάποιους υγιείς που από, σφάλμα συνήθως, οδηγούνταν και εκείνοι σιδηροδέσμιοι στη Σπιναλόγκα, ή για τα παιδιά που μεγάλωναν εκεί (ο γάμος επιτράπηκε το 1935 μόνο από την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Κρήτης και μόνο για τους Σπιναλογκίτες, ενώ η Εκκλησία της Ελλάδας απαγόρευε τον γάμο στις αντίστοιχες κοινότητες χανσενικών στη Σάμο και στη Χίο). Εχει μεγάλο ενδιαφέρον η μετεξέλιξη της ιδιότυπης κοινωνίας των απομονωμένων και στιγματισμένων. Καταλύτης υπήρξε ο τελειόφοιτος της Νομικής Αθηνών Ε. Ρεμουντάκης, ο οποίος οδηγήθηκε στη Σπιναλόγκα στα μέσα της δεκαετίας του ΄30 ύστερα από καταδίωξη και σύλληψη (θα ήταν χρήσιμο να ξαναεκδοθούν τα απομνημονεύματά του, Αϊτός χωρίς φτερά, αυτοέκδοση, Αθήνα, 1973). Αυτός ο φωτισμένος και εύπορος Κρητικός μετέτρεψε την κοινότητα των άτολμων ασθενών, χωρικών στην πλειονότητά τους που προτιμούσαν να εγκατασταθούν στα πιο φτωχά τουρκόσπιτα και ξεχαρβάλωναν

Η είσοδος του λεπροκομείου της Σπιναλόγκας όπως είναι σήμερα τα αρχοντικά, σε μια οργανωμένη κοινότητα με σύλλογο και καταστατικό που αναγνωρίστηκαν από τη διοίκηση, με προμηθευτικό συνεταιρισμό και άλλα. Προσπάθησε να βελτιώσει τα κτίρια και να περιορίσει την οινοποσία και τη χαρτοπαιξία των άεργων χανσενικών στα καφενεία, ενεργοποιώντας τον πληθυσμό προς άλλες κατευθύνσεις, και διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες ιατρικής φροντίδας, νοσηλευτικής αρωγής, καθημερινής διαβίωσης και αξιοπρέπειας. Με την κατοχή ακυρώθηκαν τα παραπάνω επιτεύγματα. Οι Ιταλοί που κατείχαν την περιοχή περιγράφονται ως ανεκτικότεροι προς όσους χανσενικούς έφταναν απέναντι κολυμπώντας για να ζητιανέψουν φαγητό, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που τους διαδέχθηκαν, οι οποίοι έφτασαν ως και στην εκτέλεση χανσενικού παραβάτη. Χωρίς κρατικό επίδομα πλέον, οι χανσενικοί διεκδίκησαν και πέτυχαν να συμπεριληφθούν στη δύναμη των στρατευμάτων κατοχής για να εξασφαλίσουν την τροφή τους, καταφεύγοντας παράλληλα και στην ανταλλαγή αντικειμένων για να επιβιώσουν. Η χρησιμοποίηση των, ήδη γνωστών, αντιλεπρικών φαρμάκων μετά το ΄48 στη Σπιναλόγκα οδήγησε στην άμεση αποθεραπεία πολλών ασθενών, αλλά οι διεκδικήσεις όσων παρέμειναν συνεχίστηκαν. Το ΄53 σημειώθηκε μεγάλη εξέγερση των χανσενικών, η διοίκηση διαμαρτυρήθηκε για την ύπαρξη στο νησί «αναρχικών», οι οποίοι και τιμωρήθηκαν με μεταγωγή τους στα λεπροκομεία Σάμου και Χίου (εξεγέρσεις των χανσενικών της Σπιναλόγκας είχαν γίνει επίσης το ΄23 και το ΄42). Με μια μεγάλη απεργία πείνας και άλλους αγώνες οι Σπιναλογκίτες κέρδισαν αργότερα το δικαίωμα της κατ΄ οίκον νοσηλείας. Τον Ιούλιο του ΄57 οι τελευταίοι τριάντα χανσενικοί μεταφέρθηκαν στον Αντιλεπρικό Σταθμό στην Αγία Βαρβάρα Αττικής (σήμερα Κέντρο Κοινωνικής Αποκατάστασης Χανσενικών). Η μετακίνηση αυτή, που με πάθος είχαν διεκδικήσει οι χανσενικοί, προκάλεσε διττά συναισθήματα, όπως φαίνεται από τη λεπτομερή έρευνα του συγγραφέα και τις συζητήσεις του με πρώην Σπιναλογκίτες. Για μερικούς είχε χαθεί ο γενέθλιος τόπος, το χωριό τους, η μεγαλύτερη ελευθερία κίνησης- και η απώλεια αυτή απάλυνε την απομόνωσή τους στο νησί ως στιγματισμένων από τη λέπρα· άλλωστε η υποδοχή των Σπιναλογκιτών από τους χανσενικούς του Αντιλεπρικού Σταθμού Αττικής φαίνεται ότι δεν υπήρξε θερμή. Για τους περισσότερους Σπιναλογκίτες όμως ήταν πλέον εφικτή η συστηματική θεραπεία, αλλά και η προσπάθεια ένταξης των αποθεραπευμένων στην «κανονική» ζωή, με άλλα λόγια στο για χρόνια απαγορευμένο όνειρό τους. Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=56&artid=367075&dt=14%2F11%2F2010#ixzz15M2kGcc3

Εργαστήριο εθνογραφίας

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Το Εργαστήριο Εθνογραφίας του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας οργανώνει έναν κύκλο ερευνητικών σεμιναρίων. Τα σεμινάρια θα είναι δίωρα, θα βασίζονται σε έρευνα που είναι σε εξέλιξη και θα γίνονται στο κτίριο της Καραντώνη κατά κανόνα Τετάρτη ή Τρίτη αργά το απόγευμα. Ο βασικός στόχος των σεμιναρίων είναι να προσφέρουν τη δυνατότητα στους υποψήφιους διδάκτορες της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, τόσο εκείνους που βρίσκονται στη φάση της συγγραφής όσο και σε εκείνους που βρίσκονται στη φάση της έρευνας πεδίου ή της προετοιμασίας της, να παρουσιάσουν κεφάλαια ή τμήματα της διατριβής τους και να συζητήσουν πλευρές της έρευνάς τους. Παράλληλα οι συναντήσεις αυτές θα πλαισιωθούν και από παρουσιάσεις ερευνητικών εργασιών από άλλα μέλη του εργαστηρίου, συναδέλφους εντός και εκτός του Τμήματος.

Την Τρίτη 09/11/2010 στις 20:00 η Ειρήνη Παπαδάκη θα παρουσιάσει μέρος της έρευνάς της με τίτλο
ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ «ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ» ΚΑΙ ΤΟΥ «ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ» ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΥΙΟΘΕΣΙΑΣ

στο κτίριο της Καραντώνη.

Commission on Urban Anthropology, IUAES http://urban.anthroweb.net
&
University of Peloponnese
Faculty of Social Sciences
Department of Social and Educational Policy

CUA ANNUAL CONFERENCE
Corinth, Greece, 27-29 May 2011

Call for Papers

Market vs Society?
Human principles and economic rationale in changing times

The changes in the international economy during the 1970s and the ensuing shift towards neo-liberalism in the 1980s brought out a “rediscovery” of the ideas of Friedrich Hayek. The concept of liberalism was the ideological guise of economic globalization. The liberalization of market forces, as an ideological and economic project, imposed a model of compliance through employment flexibility, the minimisation of social security, the fragmentation of social solidarity and the conceptualisation of the economy as money exchanged in the market rather than as an efficient management of resources.

Within this framework, states and policy decision making are evaluated according to criteria related to the severity of macroeconomic strategies aiming at reducing fiscal deficits and cutting welfare and social benefits. It seems that Karl Polanyi’s claim is being confirmed that the economy has gained an independent life. Thus, the concepts of economy and society seem to be defined in terms of conflict rather than of harmonious coexistence. As a consequence, social life has become increasingly insecure and individualistic, the natural environment is being destroyed and the markets have changed into arenas of unfair competition and opportunistic speculation, while the unrestricted movement of capital jeopardizes the economic bases of the welfare state internationally and its subsequent ability to sustain full employment policies.

For many people it has become gradually impossible to make the connection between the impersonal market institutions and the reality that they experience in their daily life. As anthropologists have shown, although people try to resist explicitly or implicitly to “self-regulating” economic processes, they would appear to play no role in the calculation of economic theory and practice.

This Conference aims at addressing the complex connections between society and economy taking into account the processes that mark this often uneasy relationship in key social and political fields.

The Conference welcomes contributions and panels from anthropologists and scholars from other disciplines and encourages participation of research students.

Abstracts (300 words maximum) should be emailed by 1st December 2010 to Dr. Manos Spyridakis (maspy@uop.gr) or to Dr. Michael Fefes (mfefes@uop.gr). Selected papers and panels will be announced by 22th December 2010.

Selected papers will be published by the University of Peloponnese Press.

The Organizing Committee will make all possible efforts to cover accommodation costs (hotel and meals) for the participants.

Registration Fee

On-site registration fee equivalent to 25 Euros
Postgraduate and PhD students, 15 Euros

Contact persons of the Organizing Committee
Dr. Manos Spyridakis, maspy@uop.gr
Dr. Michael Fefes, mfefes@uop.gr

Scientific Committee
Dr. Giuliana Prato (University of Kent)
Dr. Italo Pardo (University of Kent)
Dr. Manos Spyridakis (University of Peloponnese)
Dr. Michael Fefes (University of Peloponnese)


On behalf of the Scientific Committee
Manos Spyridakis
Department of Social and Educational Politics
Faculty of Social Sciences
University of Peloponnese
Greece

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΚΥΚΛΟΥ ΟΜΙΛΙΩΝ – ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ
Νοέμβριος 2010 - Ιανουάριος 2011



Η Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας οργανώνει κύκλο ομιλιών - συζητήσεων με θέμα «Ανθρωπολογία της τέχνης».

.

Δευτέρα 8 Νοεμβρίου
Φώτης Τερζάκης: Τέχνη, Αισθητική, Ανθρωπολογία της Τέχνης: εννοιολογήσεις και οριοθετήσεις.


Δευτέρα 22 Νοεμβρίου
Μελίνα Καμινάρη: Η τέχνη "εθνογραφίζει": Στα όρια των αρχαιολογικών χώρων Αθήνας και Ελευσίνας".


Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου
Δάφνη Καλαφάτη – Νιόβη Σταυροπούλου: Η τέχνη ως θεραπεία: μια ολιστική προσέγγιση.


Δευτέρα 10 Ιανουαρίου
Νεκτάριος Γιούτσος: Χοροί σε σπήλαια στην αρχαιότητα.


Δευτέρα 24 Ιανουαρίου
Ελπίδα Ρίκου: Ανθρωπολογία και Εικαστικά: σύγχρονες προοπτικές




Οι ομιλίες γίνονται στην αίθουσα του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων (ΜΕΛΜΟΚΕ), στην οδό Διογένους 1-3 στην Πλάκα (Αέρηδες) και ώρα 8.00 μ.μ., με ελεύθερη είσοδο.

Επιτροπή Ομιλιών-Συζητήσεων: Μαρία Κουμαριανού, Ανδρομάχη Οικονόμου, Λαμπρινή Ράικου, Ελευθέριος Αλεξάκης, Μαρία Βραχιονίδου.

Εργαστήριο εθνογραφίας

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Το Εργαστήριο Εθνογραφίας του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας οργανώνει έναν κύκλο ερευνητικών σεμιναρίων. Τα σεμινάρια θα είναι δίωρα, θα βασίζονται σε έρευνα που είναι σε εξέλιξη και θα γίνονται στο κτίριο της Καραντώνη κατά κανόνα Τετάρτη ή Τρίτη αργά το απόγευμα. Ο βασικός στόχος των σεμιναρίων είναι να προσφέρουν τη δυνατότητα στους υποψήφιους διδάκτορες της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, τόσο εκείνους που βρίσκονται στη φάση της συγγραφής όσο και σε εκείνους που βρίσκονται στη φάση της έρευνας πεδίου ή της προετοιμασίας της, να παρουσιάσουν κεφάλαια ή τμήματα της διατριβής τους και να συζητήσουν πλευρές της έρευνάς τους. Παράλληλα οι συναντήσεις αυτές θα πλαισιωθούν και από παρουσιάσεις ερευνητικών εργασιών από άλλα μέλη του εργαστηρίου, συναδέλφους εντός και εκτός του Τμήματος.

Την επόμενη Τετάρτη (27/10/2010) στις 20:00 θα παρουσιάσει μέρος της έρευνας της η Αιμιλία Βουλβούλη, Διδάσκουσα του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας, με τίτλο:

«ΟΧΙ Η ΔΕΗ ΣΤΗΝ ΚΑΡΑΒΑ»
Ο ‘Τόπος’ και ο ‘Χώρος’, η ‘Πολιτική’, η ‘Επιστήμη’ και το ‘Περιβάλλον’

Via anthropologia.gr

Μια συνέντευξη του κοινωνικού ανθρωπολόγου Παύλου Κάβουρα του πανεπιστημίου Αθηνών σχετικά με την φύση της κοινωνικής ανθρωπολογίας, τις ιδιαιτερότητες, τα χαρακτηριστικά αλλά και την χρησιμότητα της στην σημερινή κοινωνία.

Πηγή http://ekpedeftiko.sfm.gr/professions/anthropologos/interview.shtml

ΑΝΥΠΟΨΙΑΣΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΟΙ ΚΑΧΥΠΟΠΤΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Σ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΗ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ

ΑΝΥΠΟΨΙΑΣΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΟΙ ΚΑΧΥΠΟΠΤΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ Σ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΗ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ

ΔΑΛΚΑΒΟΥΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, ΜΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΒΕΪΚΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ (επιμ.) 

Μια βιωματική προσέγγιση της ανθρωπολογίας μέσα από την προσωπική εμπλοκή του ερευνητή.

Ο τόμος προτείνει μια διαφορετική διδακτική προσέγγιση της ανθρωπολογίας. Η κυρίαρχη θέση είναι πως η εθνογραφία μπορεί να αποτελέσει μια μορφή βιωματικής μάθησης και συγχρόνως μέθοδο καλύτερης κατανόησης της επιστήμης. Η διδασκαλία της σαφώς γίνεται στην αίθουσα, τον τόπο διεκπεραίωσης του μαθήματος, αλλά ο ανθρωπολόγος/εθνογράφος οφείλει επίσης να βρίσκεται σε άμεση επαφή με το αντικείμενο έρευνας με τη συμμετοχή του σε ασκήσεις επιτόπιας έρευνας, με την «έρευνα πεδίου». 

για

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ!