Πολιτισμική ετερότητα και ανθρώπινα δικαιώματα

Πολιτισμική ετερότητα και ανθρώπινα δικαιώματα

Με αφετηρία την παρέμβαση στην εκπαίδευση της μειονότητας στη Θράκη

23-24 Μαΐου 2008

Κεντρικό κτίριο Πανεπιστημίου Αθηνών

Πανεπιστημίου 30

Παρασκευή 23 Μαΐου

18.00 - 18.15

Έναρξη – χαιρετισμοί

Χρήστος Κίττας

Βασίλης Τσελφές

18.15 - 18.30

Εισαγωγή: Άννα Φραγκουδάκη

18.30 - 19.30

Η εμπειρία μιας δεκαετούς παρέμβασης για την εκπαίδευση της μειονότητας της Θράκης: ταυτότητες, συγκρούσεις, αλλαγές

Πρόεδρος: Αλέξης Δημαράς

Αλεξάνδρα Ανδρούσου: Ιδεολογικά και πολιτικά διακυβεύματα στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών

Θάλεια Δραγώνα: Το άνοιγμα στην κοινότητα: εκπαιδεύοντας πέρα από τα όρια του σχολείου

Νέλλη Ασκούνη: Η πολιτική σημασία της έρευνας ως μέρος της εκπαιδευτικής παρέμβασης

Έφη Πλεξουσάκη: Διαπραγμάτευση ταυτοτήτων σε μια συγκρουσιακή συνθήκη

Άννα Φραγκουδάκη: Βήματα μπροστά παρά την ισχύ των παλιών προκαταλήψεων

19.30 – 20.00 Διάλειμμα

20.00 - 21.00

Στρογγυλό Τραπέζι:

Η εκπαίδευση από τη μεριά της μειονότητας

Πρόεδρος: Χαράλαμπος Σακoνίδης

Ιλχάν Αχμέτ

Μουσταφά Μουσταφά

Ιμπράμ Ονσούνογλου

Σάββατο 24 Μαΐου

Πρωινή συνεδρία

9.30 - 10.20

Διγλωσσία και πολιτισμική ετερότητα

Πρόεδρος: Άννα Ιορδανίδου

Jim Cummins: Παιδαγωγική του πολυεγγραμματισμού: Εννοιολογικό πλαίσιο για την ενίσχυση της σχολικής επιτυχίας μαθητών με γλωσσικές και πολιτισμικές διαφορές

Ελένη Σκούρτου: Η γλωσσική πολυμορφία στο ελληνικό σχολείο: Αντιφάσεις και προοπτικές

10.20 - 11.30

Διγλωσσία και διαπραγμάτευση ταυτοτήτων

Πρόεδρος: Μαρία Τζεβελέκου

Mary Kalantzis: Νέοι καιροί, νέες υποκειμενικότητες, νέα μάθηση

Adrian Blackledge: Διαπραγμάτευση ταυτοτήτων στην εκπαίδευση των πολύγλωσσων μαθητών

11.30-12.00 Διάλειμμα

12.00 - 14.00

Θεσμική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: προκλήσεις και όρια

Πρόεδρος: Ηλίας Νικολακόπουλος

Χρήστος Ροζάκης : Η συμβολή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην αναζήτηση ισορροπιών στις αντιφάσεις της πολυπολιτισμικής κοινωνίας

Γιάννης Κτιστάκις: Η μειονότητα στη Θράκη: Συνηγορία για μία φιλελεύθερη προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου

Ανδρέας Τάκης: Μεταξύ άκριτης αποδοχής και αυταρχικού εκσυγχρονισμού: η δύσκολη ισορροπία στη διαχείριση της ετερότητας στη Θράκη

Κωστής Παπαϊωάννου: Τα δικαιώματα ως πρόκληση για την εθνική μας "ομοιογένεια"

Δημήτρης Χριστόπουλος: Μειονοτικές και πολιτειακές ιδιαιτερότητες:

συνειρμοί από την ελληνική εμπειρία

Απογευματινή συνεδρία

18.00 – 20.00

Καθολικότητα, κοινοτισμός, σχετικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Πρόεδρος: Γίτσα Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη

Bhikhu Parekh: Πόσο σχετικά είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Eva Gamarnicow: Το δικαίωμα στην εκπαίδευση σε εθνικά/πολυπολιτισμικά εκπαιδευτικά συστήματα: διερευνώντας εντάσεις και αντιφάσεις

Κώστας Δουζίνας: Ανάμεσα στο καθολικό και το κοινοτικό: το τέλος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Νίκος Αλιβιζάτος: Ένας προκλητικός συγκερασμός: οι θρησκευτικές μειονότητες

μεταξύ καθολικότητας και κοινοτισμού

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου: Πολυπολιτισμός, δημοκρατία, κοσμοπολιτισμός

Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής

Συμμετέχοντες

Νίκος Αλιβιζάτος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Παν/μιο Αθηνών

Αλεξάνδρα Ανδρούσου, Επίκουρη Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Παν/μιο Αθηνών

Νέλλη Ασκούνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιολoγίας της Εκπαίδευσης, Παν/μιο Αθηνών

Ιλχάν Αχμέτ, Νομικός, πρώην Βουλευτής

Eύα Γκαμάρνικοφ, Λέκτορας Κοινωνιολογίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Τμήμα Εκπαιδευτικών Δομών και Μελετών Πολιτικής, Ινστιτούτο της Εκπαίδευσης, Παν/μιο Λονδίνου

Αλέξης Δημαράς, Ιστορικός της Εκπαίδευσης

Κώστας Δουζίνας, Καθηγητής του Δικαίου, Αντιπρύτανης, Κολέγιο Μπίρμπεκ, Παν/μιο του Λονδίνου

Θάλεια Δραγώνα, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας, Παν/μιο Αθηνών, Βουλευτής Επικρατείας

Άννα Ιορδανίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας, Παν/μιο Πατρών

Μαίρη Καλαντζή, Κοσμήτορας, Κολέγιο Εκπαίδευσης, Παν/μιο του Ιλλινόι

Τζιμ Κάμμινς, Καθηγητής, Κέντρο Σύγχρονων Γλωσσών, Ινστιτούτο Μελετών Εκπαίδευσης, Παν/μιο του Τορόντο

Χρήστος Κίττας, Πρύτανης Παν/μίου Αθηνών

Γίτσα Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Παν/μιο Αθηνών

Γιάννης Κτιστάκις, Λέκτορας, Νομική Σχολή, Παν/μιο Θράκης

Μουσταφά Μουσταφά, Γιατρός, πρώην Βουλευτής

Άντριαν Μπλάκλετζ, Καθηγητής Διγλωσσίας, Σχολή Εκπαίδευσης, Παν/μιο του Μπέρμινγκχαμ

Ηλίας Νικολακόπουλος, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Παν/μιο Αθηνών

Ιμπράμ Ονσούνογλου, Γιατρός

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου, Παν/μιο Αθηνών

Κωστής Παπαϊωάννου, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Μπικού Παρέκ, Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας, Παν/μιο Γουεστμίνστερ, Μέλος της Bουλής των Λόρδων, Πρόεδρος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών

Έφη Πλεξουσάκη, Επίκουρη καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Παν/μιο Αιγαίου

Χρήστος Ροζάκης, Καθηγητής Παν/μίου Αθηνών, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Χαράλαμπος Σακoνίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Διδακτικής των Μαθηματικών, Παν/μιο Θράκης

Ελένη Σκούρτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Γλωσσικής και Πολιτισμικής Πολυμορφίας στο Σχολείο, Παν/μιο Αιγαίου

Ανδρέας Τάκης, Νομικός, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Μαρία Τζεβελέκου, Γλωσσολόγος, Διευθύντρια Ερευνών, Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου

Βασίλης Τσελφές, Πρόεδρος του ΤΕΑΠΗ, Παν/μιο Αθηνών

Άννα Φραγκουδάκη, Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, Παν/μιο Αθηνών

Δημήτρης Χριστόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Πάντειο Παν/μιο, Μέλος της Γραμματείας του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων

«Διαπολιτισμική Εκπαίδευση – Μετανάστευση και τα Ελληνικά ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα»

δημοσιεύουμε τη σχετική ανακοίνωση:



Το Κέντρο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης διοργανώνει το 11ο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Διαπολιτισμική Εκπαίδευση – Μετανάστευση και τα Ελληνικά ως δεύτερη ή ξένη γλώσσα», που αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων Συνεδρίων.

Στόχος του Συνεδρίου είναι η ουσιαστική προσέγγιση θεμάτων της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, της μετανάστευσης και της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης ή ξένης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση ερευνητικών ανακοινώσεων (έρευνα δράσης – μελέτη περίπτωσης κ.λπ).

Οι ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ είναι, μεταξύ άλλων, οι εξής:
• Το φαινόμενο της μετανάστευσης Ελλήνων και Αλλοδαπών
• Παγκοσμιοποίηση, σύγχρονα μεταναστευτικά ρεύματα και επιπτώσεις της κ.λπ.
• Οι Έλληνες στο εξωτερικό και η ελληνόγλωσση εκπαίδευσή τους
• Η ελληνόφωνη εκπαίδευση αλλοδαπών στο εξωτερικό – Ελληνόφωνα τμήματα, Στατιστικά δεδομένα κ.λπ.
• Ερευνητικές προσεγγίσεις στη Διδακτική της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας
• Η διδασκαλία της ελληνικής σε αλλοδαπούς και παλιννοστούντες μαθητές στην Ελλάδα
• Διδακτικές μέθοδοι και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης ή ξένης στην Ελλάδα και το εξωτερικό
• Μορφωτικά προγράμματα της Ελλάδας για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση με χώρες του εξωτερικού
• Ερευνητικές προσεγγίσεις στο χώρο της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης
• Διαπολιτισμική Κοινωνική Ψυχολογία και έρευνα
• Διδακτικές και μαθησιακές καταστάσεις που προκύπτουν από τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε τάξεις που συμμετέχουν μαθητές διαφόρων πολιτισμικών ομάδων στο ελληνικό σχολείο σήμερα (έρευνα-δράση)

Το ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ σε: πανεπιστημιακούς, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, στελέχη εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς Α’/θμιας και Β’/θμιας εκπαίδευσης από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ερευνητές, στελέχη τοπικής αυτοδιοίκησης και σε κάθε ενδιαφερόμενο. Γλώσσα του Συνεδρίου είναι η Ελληνική.

Αποστολή ανακοινώσεων μέχρι την 1η Ιουνίου 2008. Πληροφορίες συγγραφής και έντυπο-υπόδειγμα Β5 για τις ανακοινώσεις στο www.kedek.gr.

Παρακαλούνται οι υποψήφιοι εισηγητές να χρησιμοποιήσουν το έντυπο-υπόδειγμα Β5 για τη συγγραφή των ανακοινώσεών τους.

Δηλώσεις συμμετοχής για τους ακροατές θα γίνονται ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας του ΚΕΔΕΚ (http://www.kedek.gr) ή μέσω fax με έντυπη δήλωση συμμετοχής που θα κατεβάσετε από την ιστοσελίδα.

Διαβάστε προσεκτικά τις αναλυτικές πληροφορίες που βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΚΕΔΕΚ www.kedek.gr

Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής
Παντελής Γεωργογιάννης – Καθηγητής

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Ταχυδρομική διεύθυνση: Πανεπιστήμιο Πατρών, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πάτρα 26500.
Ηλεκτρονική Σελίδα: www.kedek.gr Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: georgog@upatras.gr
Τηλέφωνα Επικοινωνίας: +30-2610 969715, 969716, 996252 Fax: +30-2610 996252

αναβολή

Η προγραμματισμένη για τις 26 Μαρτίου 2008 διάλεξη της κ. Τόνιας Κιουσοπούλου, στο πλαίσιο των σεμιναρίων της Τετάρτης του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, αναβάλλεται.

«Το βυζαντινό κράτος τον 15ο αιώνα»

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ
Εαρινό Εξάμηνο 2007 – 2008

Τόνια Κιουσοπούλου
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Συζητητής: Γιάννης Σμαρνάκης

«Το βυζαντινό κράτος τον 15ο αιώνα»

Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2008
Ώρα 20:00
Κτίριο Καραντώνη 11

Call for Papers

The INTERNATIONAL SOCIOLOGICAL ASSOCIATION, Research Committee on Sociotechnics, Sociological Practice (RC26) is organizing a Conference in association with the Sociology of Work Laboratory, Sociology Department, Aegean University, Mytilini, Greece on

“Building Institutional Space for Sustainable Communities – Social Economy and Innovative Local Policies”

The venue is Molyvos Conference Center, Molyvos, Lesvos, Greece.

Time is May 19-22, 2008

Please send in Abstracts by April 10^th, 2008 to all the Members of the Acting

Scientific Committee of the Conference

Prof. George Tsobanoglou G.Tsobanoglou@soc.aegean.gr

Prof. Nikita Pokrovsky Nikita@gol.ru

and Prof. Marina Karides mkarides@fau.edu

For Information on Local Issues such as accommodation, travel, please forward your queries to G. Tsobanoglou G.Tsobanoglou@soc.aegean.gr

Ποιοτική έρευνα

Πρόγραμμα Μαθήματος «Ποιοτική Έρευνα» του ΜΠΣ «Έρευνα Εφαρμοσμένη στην Ανάπτυξη Καινοτόμων Τοπικών και Περιφερειακών Πολιτικών και την Κοινωνική Συνοχή» του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου

1^η εβδομάδα (13/3/2008): Τι είναι ποιοτική έρευνα;

Ιστορική αναδρομή. Το θεωρητικό υπόβαθρο της ποιοτικής έρευνας.

Εισηγητής: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής

2^η εβδομάδα (20/3/2008): Προγραμματισμός και Σχεδιασμός στην ποιοτική έρευνα.

Εισηγητής: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής

3^η εβδομάδα (27/3/2008): Έρευνα πεδίου και στρατηγικές πρόσβασης στο πεδίο. Η έρευνα δράσης. Παραγωγή ποιοτικών δεδομένων: Η παρατήρηση. Ένα ερευνητικό παράδειγμα : «Η διάσταση της «εμπειρίας» στην ποιοτική κοινωνική έρευνα: εθνογραφώντας μουσουλμάνους στις παρυφές της Κομοτηνής».

Εισηγητές: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής, Νατάσα Ιωαννίδου, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου

4^η εβδομάδα (3/4/2008): Παραγωγή ποιοτικών δεδομένων: Η συνέντευξη. Ένα ερευνητικό παράδειγμα: Συνεντεύξεις με φυλακισμένες γυναίκες

Εισηγητές: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής, Τουλίνα Δέμελη, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου

5^η εβδομάδα (10/4/2008): Θεμελιωμένη θεωρία και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων. Η χρήση λογισμικών προγραμμάτων στην ανάλυση ποιοτικών δεδομένων.

Εισηγητής: Θεόδωρος Ιωσηφίδης. Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Γεωγραφίας.

6^η εβδομάδα (17/4/2008): Μέθοδοι ανάλυσης στην ποιοτική έρευνα.

Η Βιογραφική Προσέγγιση στην Κοινωνιολογική Ποιοτική Έρευνα.

Εισηγητής: Γιώργος Τσιώλης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Ειδικά Θέματα Ποιοτικής Έρευνας

7^η εβδομάδα (8/5/2008): Ποιοτική Έρευνα σε Άλλη Χώρα.

Πρωτοβουλία Περιοχής Αρναβούτκιοϊ: Κάνοντας Εθνογραφία στην «Πόλη».

Εισηγητές: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής, Αιμιλία Βουλβούλη, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου.

8^η εβδομάδα (15/5/2008): «Η συμβολή των ποιοτικών μεθόδων έρευνας σε κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες: Η ανεπίσημη μετανάστευση».

Εισηγητής: Ιορδάνης Ψημμένος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου.

9^η εβδομάδα (22/5/2008): Εικόνες του εγκλήματος. Ανάλυση Περιεχομένου σε δημοσιεύματα του Τύπου της Λέσβου. Παρουσίαση ενός ερευνητικού εγχειρήματος.

Εισηγητής: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής

10^η εβδομάδα (29/5/2008): Ερμηνευτικός Αναστοχασμός και Ποιοτική Mεθοδολογία: Ένα Σχέδιο Έρευνας

Εισηγητής: Μάνος Σαββάκης, Διδάσκων

11^η εβδομάδα (5/6/2008): Ποιοτική έρευνα στο χώρο εργασίας. Μεθοδολογικές συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής. Το παράδειγμα της εκπαίδευσης.

Εισηγητές: Στράτος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής, Αριστείδης Σγατζός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου

12^η εβδομάδα (12/6/2008): Η σχέση της ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας: από την πολεμική σχέση στη συμπληρωματικότητα;

Εισηγητές: Γιάννης Κάλλας, Αν. Καθηγητής, Κώστας Ρόντος, Αν. Καθηγητής, Στράτος Γεωργούλας, Επικ. Καθηγητής, Στράτος Παπάνης, Επικ. Καθηγητής.

Των Άλπεων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ
Εαρινό Εξάμηνο 2007 – 2008


Μαρία Παπαθανασίου

Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συζητήτρια: Μαρία Σταματογιαννοπούλου

«Εργασία και κοινωνία στην ύπαιθρο των ανατολικών Άλπεων (19ος – πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα)»
Τετάρτη, 19 Μαρτίου 2008
Ώρα 20:00
Κτίριο Καραντώνη 11

ΔΙΑΤΡΙΒΗ

Voulvouli, Aimilia 2008 Arnavutköy District Initiative. From Environmentalism to Transenvironmentalism: Global Ideas and Local Politics in a Neighbourhood of Istanbul. Department of Anthropology, University College London – University of London.

Πριν λίγες μέρες υποστηρίχθηκε. Καλοτάξιδη....

Εμείς οι πρόσφυγες

του Τζόρτζιο Αγκάμπεν[1]

1. Το 1943, σε ένα μικρό εβραϊκό περιοδικό, το The Menorah Journal, η Χάννα Άρεντ δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Εμείς oι πρόσφυγες». Σε αυτό το σύντομο αλλά σημαντικό δοκίμιο, η Άρεντ, αφού σκιαγραφήσει κατά πολεμικό τρόπο ένα πορτρέτο του κ. Cohn, του αφομοιωμένου Εβραίου που είχε γίνει 150 τοις εκατό Γερμανός, 150 τοις εκατό Βιεννέζος και 150 τοις εκατό Γάλλος, αλλά τελικά διαπιστώνει με πίκρα ότι «on ne parvient pas deux fois»*, αντιστρέφει τη κατάσταση του πρόσφυγα και του προσώπου χωρίς χώρα –στην οποία η ίδια ζούσε- και προτείνει την κατάσταση αυτή ως υπόδειγμα [paradigm] μιας νέας ιστορικής συνείδησης. Ο πρόσφυγας που έχει χάσει όλα τα δικαιώματα, κι ωστόσο παύει να θέλει να αφομοιωθεί πάση θυσία σε μια νέα εθνική ταυτότητα προκειμένου να στοχαστεί με διαύγεια την κατάστασή του, γίνεται λιγότερο δημοφιλής, αλλά ως αντάλλαγμα λαμβάνει ένα ανεκτίμητο πλεονέκτημα: «Γι’ αυτόν, η ιστορία δεν είναι πλέον ένα κλειστό βιβλίο, και η πολιτική παύει να είναι το προνόμιο των εθνικών. Ξέρει ότι, αμέσως μετά την εξορία του εβραϊκού λαού στην Ευρώπη, ακολούθησε η εξορία των περισσότερων ευρωπαϊκών λαών. Οι πρόσφυγες που απελαύνονται από τη μια χώρα στην επόμενη εκπροσωπούν την πρωτοπορία του λαού τους».

Αξίζει να στοχαστούμε πάνω στο νόημα αυτής της ανάλυσης, η οποία σήμερα, πενήντα ακριβώς χρόνια αργότερα, δεν έχει χάσει καθόλου την επικαιρότητά της. Όχι μόνο το πρόβλημα προκύπτει εξίσου επιτακτικά, τόσο στην Ευρώπη όσο και αλλού, αλλά και, στα πλαίσια της αδυσώπητης παρακμής του έθνους-κράτους και της γενικής διάβρωσης των παραδοσιακών νομικο-πολιτικών κατηγοριών, ο πρόσφυγας είναι ίσως η μόνη φιγούρα του λαού που μπορούμε να φανταστούμε στις μέρες μας. Τουλάχιστο μέχρι να τερματιστεί η διαδικασία διάλυσης του έθνους-κράτους και της κυριαρχίας του, ο πρόσφυγας είναι η μόνη κατηγορία στην οποία είναι δυνατό σήμερα να διαβλέψουμε τις μορφές και τα όρια μιας πολιτικής κοινότητας που θα έρθει. Μάλιστα, αν θέλουμε να σταθούμε στο ύψος των απολύτως νέων καθηκόντων που τίθενται μπροστά μας, ίσως να πρέπει να εγκαταλείψουμε χωρίς δισταγμούς τις βασικές έννοιες με τις οποίες έχουμε αναπαραστήσει τα πολιτικά υποκείμενα μέχρι τώρα (ο άνθρωπος και ο πολίτης με τα δικαιώματά τους, αλλά και ο κυρίαρχος λαός, οι εργαζόμενοι κ.λπ.) και να ανακατασκευάσουμε την πολιτική μας φιλοσοφία αρχίζοντας από αυτή τη μοναδική φιγούρα.

2. Η πρώτη εμφάνιση προσφύγων ως μαζικό φαινόμενο προέκυψε κατά το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όταν η κατάρρευση της ρωσικής, της αυστροουγγρικής και της οθωμανικής αυτοκρατορίας, και η νέα τάξη που δημιούργησαν οι συνθήκες ειρήνης, αναστάτωσε βαθιά τη δημογραφική και εδαφική δομή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ενάμισι εκατομμύριο Λευκορώσοι, επτακόσιες χιλιάδες Αρμένιοι, πεντακόσιες χιλιάδες Βούλγαροι, ένα εκατομμύριο Έλληνες και εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανοί, Ούγγροι και Ρουμάνοι άφησαν τις χώρες τους και μετακινήθηκαν αλλού. Σε αυτές τις μάζες εν κινήσει πρέπει να προσθέσουμε την εκρηκτική κατάσταση που προέκυψε από το γεγονός ότι, στα νέα κράτη που δημιουργήθηκαν με τις συνθήκες ειρήνης πάνω στο μοντέλο του έθνους-κράτους (για παράδειγμα, στη Γιουγκοσλαβία και την Τσεχοσλοβακία), περίπου 30 τοις εκατό των πληθυσμών περιλάμβαναν μειονότητες που έπρεπε να προστατευθούν μέσω μιας σειράς διεθνών συνθηκών (τις λεγόμενες συνθήκες περί μειονοτήτων), οι οποίες πολύ συχνά παρέμειναν νεκρό γράμμα. Μερικά χρόνια αργότερα, οι φυλετικοί νόμοι στη Γερμανία και ο εμφύλιος πόλεμος στην Ισπανία διέσπειραν ένα νέο και ογκώδες κύμα προσφύγων σε όλη την Ευρώπη.

Συνηθίζουμε να διακρίνουμε μεταξύ απάτριδων και προσφύγων, αλλά η διάκριση αυτή, τώρα όπως και τότε, δεν είναι τόσο απλή όσο μπορεί να φαίνεται με την πρώτη ματιά. Από την αρχή, πολλοί πρόσφυγες που από τεχνική άποψη δεν ήταν απάτριδες, προτίμησαν να γίνουν παρά να επιστρέψουν στην πατρίδα τους (αυτό συνέβη με τους Πολωνούς και Ρουμάνους Εβραίους που βρέθηκαν στη Γαλλία ή τη Γερμανία στο τέλος του πολέμου, ή σήμερα με τα θύματα πολιτικών διώξεων, καθώς και με εκείνους για τους οποίους η επιστροφή στην πατρίδα θα σήμαινε αδυναμία επιβίωσης). Από την άλλη, οι Ρώσοι, Αρμένιοι και Ούγγροι πρόσφυγες αμέσως στερήθηκαν την υπηκοότητα από τις νέες κυβερνήσεις της Σοβιετικής Ένωσης ή της Τουρκίας, κ.λπ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, αρχίζοντας από την περίοδο του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, πολλά ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να ψηφίζουν νόμους που επέτρεπαν την απο-πολιτογράφηση και τη στέρηση ιθαγένειας από τους πολίτες τους. Το πρώτο ήταν η Γαλλία, το 1915, όσον αφορά τους πολιτογραφημένους πολίτες «εχθρικής» καταγωγής· το 1922 το παράδειγμα αυτό το ακολούθησε το Βέλγιο, το οποίο ανακάλεσε την πολιτογράφηση ανθρώπων που είχαν προβεί σε «αντεθνικές» ενέργειες κατά τη διάρκεια του πολέμου· το 1926 το φασιστικό καθεστώς στην Ιταλία πέρασε έναν παρόμοιο νόμο σχετικά με τους πολίτες που είχαν αποδειχθεί «ανάξιοι της ιταλικής υπηκοότητας»· το 1933 ήταν σειρά της Αυστρίας, και ούτω καθεξής, μέχρι το 1935 που οι νόμοι της Νυρεμβέργης διαίρεσαν τους Γερμανούς πολίτες σε πλήρεις πολίτες και σε πολίτες χωρίς πολιτικά δικαιώματα. Οι νόμοι αυτοί –και οι μάζες απάτριδων που δημιούργησαν- συνιστούν μια αποφασιστική καμπή στη ζωή του νεωτερικού έθνους-κράτους και την οριστική του χειραφέτηση από τις αφελείς έννοιες του «λαού» και του «πολίτη».

Δεν είναι εδώ η κατάλληλη θέση για μια επισκόπηση τη ιστορίας των διάφορων διεθνών επιτροπών μέσω των οποίων τα κράτη, η Kοινωνία των Εθνών και, πιο πρόσφατα, τα Ηνωμένα Έθνη προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των προσφύγων –από το γραφείο Nansen για τους Ρώσους και τους Αρμένιους πρόσφυγες (1921) μέχρι την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες από τη Γερμανία (1936), τη Διακυβερνητική Επιτροπή για τους Πρόσφυγες (1938) και το Διεθνή Οργανισμό Προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών (1946), μέχρι την τωρινή Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες (1951)- των οποίων η δραστηριότητα, σύμφωνα με το καταστατικό τους, έχει μόνο «ανθρωπιστικό και κοινωνικό», όχι πολιτικό, χαρακτήρα. Το βασικό σημείο είναι ότι κάθε φορά που οι πρόσφυγες δεν αποτελούν πλέον μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά μαζικό φαινόμενο (όπως συνέβη το μεσοπόλεμο, και όπως συμβαίνει πάλι τώρα), τόσο αυτές οι οργανώσεις όσο και τα μεμονωμένα κράτη, παρά τις επίσημες επικλήσεις των αναφαίρετων δικαιωμάτων του ανθρώπου, έχουν αποδειχθεί απολύτως ανίκανες όχι μόνο να επιλύσουν το πρόβλημα αλλά έστω και να το αντιμετωπίσουν στοιχειωδώς. Κατ' αυτό τον τρόπο, το σύνολο του ζητήματος μεταφέρθηκε στα χέρια της αστυνομίας και των ανθρωπιστικών οργανώσεων.

3. Οι λόγοι αυτής της ανικανότητας δεν έγκεινται απλώς στον εγωισμό και την τύφλωση των γραφειοκρατικών μηχανισμών, αλλά στις ίδιες τις βασικές έννοιες που ρυθμίζουν την εγγραφή τού ιθαγενούς στοιχείου (δηλαδή της ζωής) στην έννομη τάξη του έθνους-κράτους. Η Χάννα Άρεντ τιτλοφόρησε το κεφάλαιο 5 του βιβλίου της Ιμπεριαλισμός, που είναι αφιερωμένο στο πρόβλημα των προσφύγων, «Η παρακμή του έθνους-κράτους και το τέλος των δικαιωμάτων του ανθρώπου». Τη διατύπωση αυτή –που συνδέει αναπόσπαστα τη μοίρα των δικαιωμάτων του ανθρώπου με εκείνη του σύγχρονου εθνικού κράτους, έτσι ώστε το τέλος του τελευταίου να συνεπάγεται απαραίτητα την έκπτωση των πρώτων- πρέπει να την πάρουμε σοβαρά. Το παράδοξο εδώ είναι ότι ακριβώς η φιγούρα που θα έπρεπε κατ' εξοχήν να ενσαρκώνει τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο πρόσφυγας, συνιστά αντίθετα τη ριζική κρίση αυτής της έννοιας. «Η έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου», γράφει η Άρεντ, «βασισμένη στην υποτιθέμενη ύπαρξη κάποιου ανθρώπινου όντος καθαυτού, κατέρρευσε σε κομμάτια μόλις εκείνοι που την διακήρυσσαν βρέθηκαν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με ανθρώπους που είχαν πραγματικά χάσει κάθε άλλη συγκεκριμένη ιδιότητα και δεσμό εκτός από το απλό γεγονός ότι ήταν άνθρωποι». Στο σύστημα των εθνών-κρατών, τα λεγόμενα ιερά και αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου αποδεικνύονται τελείως απροστάτευτα ακριβώς τη στιγμή που δεν είναι πλέον δυνατό να χαρακτηριστούν ως δικαιώματα των πολιτών κάποιου κράτους. Αν το καλοσκεφτούμε, αυτό το υπονοεί ήδη η αμφισημία του ίδιου του τίτλου της Διακήρυξης του 1789, Declaration des droits de I'homme et du citoyen, στον οποίο είναι ασαφές εάν οι δύο όροι ονομάζουν δύο πραγματικότητες, ή εάν αντιθέτως αποτελούν ένα σχήμα «εν δια δυοίν», όπου ο δεύτερος όρος στην πραγματικότητα περιέχεται ήδη στον πρώτο.

Το ότι δεν υπάρχει κανένας αυτόνομος χώρος μέσα στην πολιτική τάξη του έθνους-κράτους για κάτι σαν τον καθαρό άνθρωπο καθαυτόν είναι εμφανές τουλάχιστον από το γεγονός ότι, ακόμη και στην καλύτερη των περιπτώσεων, η θέση του πρόσφυγα θεωρείται πάντα μια προσωρινή κατάσταση που πρέπει να οδηγήσει είτε στην πολιτογράφηση είτε στον επαναπατρισμό. Ένα μόνιμο καθεστώς «ανθρώπου καθαυτόν» είναι αδιανόητο για το δίκαιο του έθνους-κράτους.

4. Είναι καιρός να πάψουμε να βλέπουμε τις Διακηρύξεις Δικαιωμάτων από το 1789 μέχρι σήμερα σαν να ήταν εξαγγελίες αιώνιων, μεταδικαιικών αξιών που δεσμεύουν τους νομοθέτες να τις τηρούν, και να τις αντιμετωπίσουμε ανάλογα με την πραγματική λειτουργία τους στο σύγχρονο κράτος. Στην ουσία, τα δικαιώματα του ανθρώπου εκπροσωπούν πάνω απ’ όλα την πρωταρχική μορφή εγγραφής της γυμνής φυσικής ζωής στη νομικο-πολιτική τάξη του έθνους-κράτους. Αυτή η γυμνή ζωή (το ανθρώπινο πλάσμα) η οποία στο ancien regime ανήκε στο Θεό, στον δε κλασικό κόσμο ήταν σαφώς διακριτή (ως ζωή*) από την πολιτική ζωή (βίος^*), καταλαμβάνει τώρα την κεντρική σκηνή στις μέριμνες του κράτους και γίνεται, ούτως ειπείν, το επίγειο θεμέλιό του. Το έθνος-κράτος σημαίνει ένα κράτος που καθιστά τη γέννηση, τον τοκετό (δηλαδή τη γυμνή ανθρώπινη ζωή) θεμέλιο της κυριαρχίας του. Αυτό είναι το (αρκετά σαφές εξάλλου) νόημα των πρώτων τριών άρθρων της Δήλωσης του 1789: μόνο επειδή ενέγραψε το στοιχείο της ιθαγένειας στον πυρήνα οποιασδήποτε πολιτικής ένωσης (άρθρα 1 και 2) ήταν σε θέση η Δήλωση αυτή να προσδέσει σταθερά (στο άρθρο 3) την αρχή της κυριαρχίας στο έθνος (κατά το έτυμόν της, αρχικά η natio σήμαινε απλώς «γέννηση»). Το πλάσμα [fiction] που υπονοείται εδώ είναι ότι η γέννηση γίνεται αμέσως έθνος, έτσι ώστε δεν μπορεί να υπάρξει διάκριση μεταξύ των δύο στιγμών. Τα δικαιώματα, δηλαδή, αποδίδονται στον άνθρωπο μόνο στο βαθμό που είναι η αμέσως εξαφανιζόμενη προϋπόθεση του πολίτη (ο οποίος μάλιστα δεν πρέπει ποτέ να εμφανιστεί απλώς ως άνθρωπος).

5. Εάν στο σύστημα του έθνους-κράτους ο πρόσφυγας συνιστά ένα τόσο ανησυχητικό στοιχείο, αυτό συμβαίνει πάνω απ’ όλα επειδή, σπάζοντας την ταυτότητα μεταξύ ανθρώπου και πολίτη, μεταξύ γέννησης και εθνικότητας, ο πρόσφυγας βυθίζει σε κρίση την πρωταρχική μυθοπλασία της κυριαρχίας. Φυσικά, μεμονωμένες εξαιρέσεις στην αρχή αυτή πάντοτε υπήρξαν· η καινοτομία της εποχής μας, που απειλεί τα ίδια τα θεμέλια του έθνους-κράτους, είναι ότι όλο και περισσότερα τμήματα της ανθρωπότητας δεν μπορούν πλέον να εκπροσωπηθούν μέσα σε αυτή. Γι’ αυτό –επειδή δηλαδή ο πρόσφυγας αποδιαρθρώνει την παλαιά τριάδα κράτος/έθνος/έδαφος- αυτή η φαινομενικά οριακή φιγούρα αξίζει να θεωρηθεί μάλλον ως κεντρική φιγούρα της πολιτικής μας ιστορίας. Θα ήταν καλό να μην ξεχνάμε ότι τα πρώτα στρατόπεδα στην Ευρώπη χτίστηκαν ως χώροι για τον έλεγχο των προσφύγων, και ότι η χρονική διαδοχή –στρατόπεδα εγκλεισμού, στρατόπεδα συγκέντρωσης, στρατόπεδα εξόντωσης- εκπροσωπεί μια απολύτως πραγματική σχέση καταγωγής. Ένας από τους λίγους κανόνες που οι Ναζί τήρησαν πιστά κατά τη διάρκεια της «τελικής λύσης» ήταν ότι μόνο αφού οι Εβραίοι και οι τσιγγάνοι είχαν χάσει κάθε ιθαγένεια (ακόμη και εκείνη την δεύτερης κατηγορίας ιθαγένεια που διέθεταν μετά τους νόμους της Νυρεμβέργης) μπορούσαν να σταλούν στα στρατόπεδα εξόντωσης. Όταν τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι πλέον δικαιώματα του πολίτη, τότε αυτός είναι στ’ αλήθεια ιερός, με την έννοια που είχε ο όρος αυτός στο αρχαϊκό ρωμαϊκό δίκαιο: προορισμένος να πεθάνει.

6. Είναι ανάγκη να διαχωρίσουμε αποφασιστικά την έννοια του πρόσφυγα από αυτή των «δικαιωμάτων του ανθρώπου», και να πάψουμε να θεωρούμε το δικαίωμα του ασύλου (που ούτως ή άλλως περιορίζεται δραστικά στη νομοθεσία των ευρωπαϊκών κρατών) ως την εννοιολογική κατηγορία πάνω στην οποία θα πρέπει να εντυπωθεί το φαινόμενο (μια ματιά στο πρόσφατο Test sul diritto d'asilo της Α. Heller δείχνει ότι σήμερα αυτό μπορεί μόνο να οδηγήσει σε μια αποκρουστική σύγχυση). Ο πρόσφυγας πρέπει να θεωρηθεί ως αυτό που είναι, δηλαδή τίποτα λιγότερο από μια οριακή έννοια που θέτει υπό ριζική διερώτηση τις αρχές του έθνους-κράτους και, ταυτόχρονα, μας βοηθά να καθαρίσουμε το έδαφος για μια ανανέωση των κατηγοριών μας, την οποία δεν μπορούμε να αναβάλλουμε άλλο. Στο μεταξύ, το φαινόμενο της λεγόμενης παράνομης μετανάστευσης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έχει προσλάβει (και θα προσλαμβάνει όλο και περισσότερο τα επόμενα χρόνια, αφού αναμένονται 20 εκατομμύρια μετανάστες από τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης) χαρακτηριστικά και διαστάσεις που να δικαιολογούν πλήρως αυτή την επανάσταση στην οπτική. Αυτό με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωπα σήμερα τα βιομηχανοποιημένα κράτη είναι μια μάζα μη πολιτών που διαμένουν μόνιμα, και που ούτε μπορούν, ούτε θέλουν να πολιτογραφηθούν ή να επαναπατριστούν. Συχνά αυτοί οι μη πολίτες έχουν μια υπηκοότητα προέλευσης, αλλά, αφού προτιμούν να μην χρησιμοποιήσουν την προστασία του κράτους τους, είναι, όπως και οι πρόσφυγες, «απάτριδες de facto». Για αυτούς τους μη πολίτες και μόνιμους κατοίκους, ο Τ. Hammar δημιούργησε το νεολογισμό denizens, ο οποίος έχει το προσόν να δείχνει ότι η έννοια του πολίτη δεν είναι πλέον επαρκής για να περιγράψει την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα των σύγχρονων κρατών. Από την άλλη, οι πολίτες των προηγμένων βιομηχανικά κρατών (τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη), με την αυξανόμενη λιποταξία τους από τις κωδικοποιημένες στιγμές πολιτικής συμμετοχής, εκδηλώνουν μια εμφανή τάση να μετασχηματιστούν σε denizens. Με βάση τη γνωστή αρχή ότι ουσιαστική αφομοίωση με την ταυτόχρονη παρουσία τυπικών διαφορών εντείνει την έχθρα και την έλλειψη ανοχής, οι ξενόφοβες αντιδράσεις και οι αμυντικές κινητοποιήσεις θα αυξηθούν.

7. Προτού ανοίξουν πάλι τα στρατόπεδα εξόντωσης στην Ευρώπη (κάτι που αρχίζει ήδη να συμβαίνει), τα έθνη-κράτη πρέπει να βρουν το θάρρος να θέσουν υπό διερώτηση την ίδια την αρχή της εγγραφής της γέννησης –και την τριάδα κράτος/έθνος/έδαφος που βασίζεται σε αυτήν. Είναι αρκετό εδώ να προτείνουμε μία δυνατή κατεύθυνση. Όπως είναι γνωστό, μια από τις επιλογές που εξετάζονται για το πρόβλημα της Ιερουσαλήμ είναι να γίνει η πρωτεύουσα, ταυτόχρονα και χωρίς εδαφικές διαιρέσεις, δύο διαφορετικών κρατών. Η παράδοξη κατάσταση της αμοιβαίας εξωεδαφικότητας* (ή, καλύτερα, α-εδαφικότητας) που αυτό θα συνεπαγόταν, θα μπορούσε να γενικευτεί ως πρότυπο νέων διεθνών σχέσεων. Αντί για δύο εθνικά κράτη που τα χωρίζουν αβέβαια και απειλητικά σύνορα, θα μπορούσαμε να φανταστούμε δύο πολιτικές κοινότητες που κατοικούν στην ίδια περιοχή και βρίσκονται σε κατάσταση εξόδου η μια προς την άλλη, που χωρίζονται η μια από την άλλη με μια σειρά αμοιβαίων ετεροδικιών, στην οποία η καθοδηγητική έννοια δεν θα ήταν πλέον το ius του πολίτη, αλλά μάλλον το refugium του ανθρώπου. Υπό παρόμοια έννοια, θα μπορούσαμε να δούμε την Ευρώπη όχι ως μια αδύνατη «Ευρώπη των εθνών», τα καταστροφικά αποτελέσματα της οποίας μπορούν ήδη να γίνουν αντιληπτά βραχυπρόθεσμα, αλλά ως έναν α-εδαφικό ή εξωεδαφικό χώρο στον οποίο όλοι οι κάτοικοι των ευρωπαϊκών κρατών (πολίτες και μη πολίτες) θα ήταν σε μια θέση εξόδου ή καταφυγίου, και το καθεστώς του Ευρωπαίου θα σήμαινε ότι οι πολίτες τελούν εν εξόδω (ακόμη και αν μένουν ακίνητοι, προφανώς). Ο ευρωπαϊκός χώρος θα αναπαριστούσε έτσι ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της γέννησης και του έθνους, στο οποίο η παλαιά έννοια του λαού (που, όπως καλά ξέρουμε, είναι πάντα μια μειονότητα) θα μπορούσε να αποκτήσει ξανά ένα πολιτικό νόημα ερχόμενη σε αποφασιστική αντίθεση προς την έννοια του έθνους (η οποία μέχρι τώρα την έχει αθέμιτα σφετεριστεί).

Αυτός ο χώρος δεν θα συνέπιπτε με κάποιο ομοιογενές εθνικό έδαφος, ούτε με το τοπογραφικό άθροισμα κάποιων εδαφών, αλλά θα επενεργούσε σε αυτά τα εδάφη, ανοίγοντας τρύπες σε αυτά και διαιρώντας τα τοπολογικά όπως σε ένα βάζο του Λέιντεν ή σε μια λωρίδα του Mαίμπιους, όπου το εξωτερικό και το εσωτερικό είναι απροσδιόριστα. Σε αυτόν το νέο χώρο, οι ευρωπαϊκές πόλεις, εισερχόμενες σε μια σχέση αμοιβαίας εξωεδαφικότητας, θα ανακάλυπταν πάλι την αρχαία κλίση τους ως πόλεις του κόσμου. Σήμερα, σε μία «γη του κανενός» μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, υπάρχουν τετρακόσιοι είκοσι πέντε Παλαιστίνιοι που απελάθηκαν από το κράτος του Ισραήλ. Σύμφωνα με τον ισχυρισμό της Χάννα Άρεντ, αυτά τα άτομα αποτελούν «την πρωτοπορία του λαού τους». Αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως –ή δεν σημαίνει μόνο- ότι μπορεί να αποτελούν τον αρχικό πυρήνα ενός μελλοντικού εθνικού κράτους, το οποίο πιθανώς θα έλυνε το παλαιστινιακό πρόβλημα τόσο ανεπαρκώς όσο και το Ισραήλ επέλυσε το εβραϊκό ζήτημα. Αντίθετα, η «γη του κανενός» όπου αυτοί έχουν βρει καταφύγιο έχει αντεπιδράσει στο έδαφος του κράτους του Ισραήλ, ανοίγοντας τρύπες σε αυτό και αλλάζοντάς το κατά τέτοιο τρόπο ώστε η εικόνα αυτού του χιονοσκεπούς λόφου να έχει γίνει ένα πιο εσωτερικό τμήμα του εδάφους αυτού από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του Ερέτζ Ισραήλ. Μόνο σε ένα έδαφος όπου οι χώροι των κρατών θα έχουν διαπεραστεί και θα έχουν παραμορφωθεί τοπολογικά, και που ο πολίτης θα έχει μάθει να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως τον πρόσφυγα που είναι, είναι σήμερα νοητή η πολιτική επιβίωση του ανθρώπου.

Μετάφραση - σημειώσεις: Άκης Γαβριηλίδης

---

[1] Το άρθρο αυτό του Αγκάμπεν δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό περιοδικό Symposium (Summer 1995), 49(2):114-119, σε μετάφραση Michael Rocke.

* «Δεν τα καταφέρνει κανείς δύο φορές» (γαλ.).

* Στο πρωτότυπο οι ελληνικές λέξεις με λατινικά στοιχεία.

* Στο πρωτότυπο (δηλαδή στην αγγλική μετάφραση που χρησιμοποιούμε ως πρωτότυπο) εμφανίζεται ο όρος extraterritoriality, ο οποίος από νομική άποψη σημαίνει ετεροδικία (=το δικαίωμα κάποιων προσώπων, συνήθως μελών ξένων αποστολών, να υπάγονται στο δίκαιο της χώρας καταγωγής και όχι της χώρας τοποθέτησής τους).

Ανθρωπογεωγραφία - ποιοτικές μέθοδοι

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΚΥΚΛΟ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ

ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ

ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου

σας προσκαλεί στο σεμιναριακό κύκλο διαλέξεων με θέμα

«Ποιοτικές Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας στην Ανθρωπογεωγραφία»

που διοργανώνεται στο αμφιθέατρο του κτιρίου Γεωγραφίας

στη Μυτιλήνη την Τρίτη 18 Μαρτίου 2008 στις 15.00

Ο σεμιναριακός κύκλος διαλέξεων είναι ανοικτός σε κάθε ενδιαφερόμενο. Το πρόγραμμα

Μπουένος Άιρες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ

Εαρινό Εξάμηνο 2007 – 2008

Μαρία Δαμηλάκου

Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Συζητητής: Γιάννης Γιαννιτσιώτης

«Εργασία, διαμαρτυρία και συσχετισμοί εξουσίας

στο λιμάνι του Μπουένος Άιρες 1880 – 1940»

Τετάρτη, 12 Μαρτίου 2008

Ώρα 20:00

Κτίριο Καραντώνη 11

Κυκλοφόρησε το 23ο τεύχος του περιοδικού ΔΙΑΠΛΟΥΣ.

Το τεύχος είναι αφιερωμένο στα ΜΜΕ και περιλαμβάνει τα εξής άρθρα:

-Εναντίον της επικοινωνίας, του Στέφανου Ροζάνη

-Η συναισθηματική ατζέντα των Μέσων Επικοινωνίας, της Μπετίνας Ντάβου

-ΜΜΕ: η ομογενοποίηση του πολιτισμού, του Θανάση Σκαμνάκη

-Από την Πολιτική στην «τηλε-πολιτική», του Γιώργου Μανιάτη

ü Η ανατρεπτική δύναμη του κινηματογράφου, της Λουκίας Ρικάκη

- Πέρα από την κριτική των ΜΜΕ: ο Guy Debord και η κριτική του θεάματος, του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

- Δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα στα Μέσα Ενημέρωσης: Η περίπτωση της συγκέντρωσης της ιδιοκτησίας, του Θοδωρή Δεληγιάννη

Επίσης φιλοξενούνται τα άρθρα των:

-Δανάης Ζούμη, Το δημοψήφισμα στη Βενεζουέλα. Ήττα του Τσάβες ναι, νίκη της αντιπολίτευσης όχι.

-Ρούντι Ρινάλντι, «Μοντέρνες» (ή μεταμοντέρνες) εκφράσεις της Ευρωπαϊκής Αριστεράς

-Νικολέτας Μούκα, Κλέαρχου Σμυρναίου, Το παραμύθι της ανακύκλωσης

- Παναγιώτη Σωτήρη, Αναγνώριση των «Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών»: Μια πρόκληση για το εκπαιδευτικό κίνημα

- Michel Chossudovsky, Η αποσταθεροποίηση του Πακιστάν

- Αλέξανδρου Α. Χρύση, O Gramsci & η ρωσική επανάσταση του 1917

-Michael Lοwy, Ο μαρξισμός στη Λατινική Αμερική. Από τον Jose Carlos Mariategui στους ζαπατίστες της Τσιάπας

-Κώστα Φωτεινάκη, Τα κινήματα πόλης στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

Και όπως πάντα: Σχόλια πολιτικής επικαιρότητας, βιβλιοπαρουσίαση, ποίηση και μουσικές σελίδες από τον SPYROS.

Το περιοδικό διακινείται απ΄ όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας, των μεγάλων πόλεων καθώς και απ΄ όλα τα πρακτορεία τύπου της Ελλάδας.

Ένα σχολείο υπό δίωξη

Συνέδριο για τον διαγωνισμό τραγουδιού της 'Eurovision'

Από τις 29 Φεβρουαρίου έως τις 2 Μαρτίου 2008 στο Αμφιθέατρο Σαράτση, θα πραγματοποιηθεί διεθνές συνέδριο με τίτλο Τραγουδώντας (σ)την Ευρώπη: Πολιτικές του θεάματος στον διαγωνισμό τραγουδιού της 'Eurovision'. Το συνέδριο διοργανώνεται από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με την Εθνομουσικολογική Εταιρία, και με την υποστήριξη του Μουσείου Μπενάκη. Κάντε κλικ για λεπτομέρειες

Οι μακρινοί μας γείτονες

Το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,
διοργανώνει μια σειρά διαλέξεων με τίτλο:"Οι ″μακρινοί″ μας γείτονες: οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις".
Στα πλαίσια αυτής της σειράς, πραγματοποιήθηκε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με αντικείμενο τον ελληνικό και τουρκικό εθνικισμό και με αφορμή την έκδοση του βιβλίου
Tormented by History:
Nationalism in Greece and Turkey
Είχαν κληθεί να παραστούν οι συγγραφείς
UMUT ÖZKIRIMLI , associate professor of politics and the director of the Center for Turkish-Greek Studies at Istanbul Bilgi University και ΣΠΥΡΟΣ ΣΟΦΟΣ, senior research fellow in European and international studies at the European Research Centre, Kingston University, London
Στη συζήτηση επρόκειτο να συμμετάσχουν και οι Δημήτρης Καιρίδης, Επίκουρος Καθηγητής (ΒΣΑΣ) Χάρης Τζήμητρας (Πανεπιστήμιο BILGI) Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης (ΒΣΑΣ)

Η ενδιαφέρουσα συζήτηση επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την
Δευτέρα 25.2.2008, στις 19:00, στην Αίθουσα Συνεδρίων (1ος όροφος) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ως ιστολόγιο θα παρακαλοθήσουμε όλο αυτόν τον ενδιαφέρον κύκλο και θα σας ενημερώνουμε

Ανοικτό Σεμινάριο Οικονομικής Ιστορίας

Λάβαμε την παρακάτω πρόσκληση:

Αγαπητοί φίλοι,

Σας θυμίζουμε ότι η επόμενη συνάντηση του Ανοικτού Σεμιναρίου Οικονομικής Ιστορίας θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008, στις 18:00 στην αιθουσα διαλέξεων στο 1ο όροφο του κτίριο Κωστή Παλαμά του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημίας 48 και Σίνα.

Ομιλητές θα είναι οι Κώστας Κωστής (Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Γιώργος Παγουλάτος (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) με θέμα «Ιστορία των επιχειρήσεων – Η ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος».

Θα προεδρεύσει και θα σχολιάσει ο καθ. Σταύρος Θωμαδάκης (Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Οι ανακοινώσεις των διαλέξεων σεμιναρίου και τα κείμενα των παλαιότερων ομιλητών αναρτώνται στην ηλεκτρονική διεύθυνση

http://www.uadphilecon.gr/UA/content/gr/Article.aspx?office=17&folder=564&article=854

<http://www.uadphilecon.gr/UA/content/gr/Article.aspx?office=17&folder=564&article=854>και

στο site του ΗΔΟΙΣΤΟ :

http://www.hdoisto.gr/Hdoisto.htm

Σας Περιμένουμε

για το 132 ο της Γκράβας

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Η ομάδα δασκάλων «Τα πίσω Θρανία» του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών σας καλεί την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου στις 7 μ.μ στην εκδήλωση - συζήτηση με θέμα: «Αντιρατσιστικές πρακτικές σε δίωξη. Πως η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας και τα μαθήματα ελληνικών σε μεταναστες γονείς προκαλούν ρωγμές στο εκπαιδευτικό σύστημα. - Το παράδειγμα του 132ου Δημοτικού της Γκράβας».

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν ο Γ. Τσιάκαλος, η Γ.Κούρτοβικ και οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου της Γκράβας.

Η παρουσία και η παρέμβασή σας στη συζήτηση θεωρείται αναγκαία.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα της Ε.Σ.Η.Ε.Α. (Ακαδημίας 20).

Επίσης:

Ανακοίνωση που δημοσιοποίησαν οι Εκπαιδευτικού του 132ου Δημοτικού Σχολείου Γκράβας:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Συνάδελφοι και Φίλοι

Με τις πρόσφατες κρίσεις των διευθυντών σχολικών μονάδων, εμείς οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου Αθήνας, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τον ανοιχτό αυταρχισμό της διοίκησης.

Το Σχολείο μας επί χρόνια προσπαθεί να εφαρμόσει καινοτόμες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και προγράμματα για την ομαλή και ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών, Ελλήνων και μεταναστών, στο σχολείο. Μια δουλειά που προσπαθεί να κάνει πραγματικότητα τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας στους γονείς μετανάστες, τη διδασκαλία μητρικής γλώσσας στα παιδιά τους, την αντικατάσταση της συνηθισμένης πρωινής προσευχής με ένα ποίημα-προσευχή για να μπορούν να συμμετέχουν όλα τα παιδιά και πλήθος άλλων παρεμβάσεων με πολύ θετικά αποτελέσματα. Βάση αυτής της δουλειάς ήταν η αναβαθμισμένη και ουσιαστική λειτουργία του Συλλόγου Διδασκόντων, με ψυχή τη διευθύντρια του, Στέλλα Πρωτονοταρίου.

Η πολιτική και οι πρακτικές που εφαρμόζονταν στο σχολείο ενόχλησαν από ότι φαίνεται διπλά κάποιους κύκλους του Υπουργείου από τη μια γιατί ήταν αντίθετες με τις αναχρονιστικές αντιλήψεις τους και από την άλλη γιατί παράγονταν με διάλογο και πειραματισμό μέσα στο σχολείο και όχι στα γραφεία τους. Η καλυμμένη και αναποτελεσματική, έως τώρα, αντίδραση της διοίκησης εκδηλώθηκε ανοιχτά με τις «αξιοκρατικές» κρίσεις των διευθυντών. Η διευθύντρια του σχολείου δέχτηκε επίθεση από μέλη του συμβουλίου κρίσεων για την πολιτική του σχολείου, σφαγιάστηκε στη βαθμολογία ώστε να απομακρυνθεί από το σχολείο και ο νέος διευθυντής ήρθε αποφασισμένος να ανατρέψει την έως τώρα λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων και τις αποφάσεις του, επικαλούμενος «άνωθεν» εντολές και πιέσεις.

Οι δάσκαλοι του 132ου Δημοτικού Σχολείου έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν τη μάχη για να υπερασπιστούν τη λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων και την πολιτική του σχολείου και ζητούν τη συμπαράστασή σας στον κοινό αγώνα ενάντια στο αυταρχικό και στο αναχρονιστικό μοντέλο εκπαίδευσης που προωθείται. Ζητούν, επίσης να σταματήσει η δίωξη που επιχειρείται και που εκφράστηκε με την απομάκρυνση της διευθύντριας και της τοποθέτησης της σε άλλο σχολείο, με τη άμεση επιστροφή της, ώστε να συνεχιστούν και να ολοκληρωθούν οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες που τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται.

Διαβάστε επίσης στο:

http://www.iospress.gr/mikro2007/mikro20070623.htm

και τι ακολούθησε

http://www.iospress.gr/iospress/iospress200711.htm

Κύκλος Διαλέξεων στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες

Από τη Γραμματεία του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η Πρόσκληση ΕΔΩ


ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Το Εργαστήριο Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του
Τμήματος Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου σας
προσκαλεί στον «Κύκλο Διαλέξεων στις Κοινωνικές &
Ανθρωπιστικές Επιστήμες του Περιβάλλοντος».
‘Fair και "unfair" trade, σύντομο ιστορικό,
προεκτάσεις και μια ελληνική περίπτωση’
Αχιλλέας Σταύρου,
ΠΜΣ ‘Περ/κη Πολιτική & Διαχείριση’, Τμήμα Περιβάλλοντος
Μέλος του Συνεταιρισμού για το Εναλλακτικό και
Αλληλέγγυο εμπόριο «Ο Σπόρος»
Δευτέρα, 18 Φεβρουαρίου 2008, ώρα 18:00
Αίθουσα Σεμιναρίων (Ε’)
Ξενία Α (3ος όροφος)
**********************************************
Ο «Κύκλος Διαλέξεων στις Κοινωνικές & Ανθρωπιστικές Επιστήμες
του Περιβάλλοντος» έχει ως στόχο να παρουσιαστούν τα ευρήματα
της έρευνας των μελών & των φοιτητών του Εργαστηρίου -αλλά και
άλλων ερευνητών τα οποία δραστηριοποιούνται στους
συγκεκριμένους τομείς- στο ευρύτερο (ακαδημαϊκό ή μη) κοινό.
Ως εκ τούτου οι διαλέξεις φιλοδοξούν να μην είναι μόνο
επιστημονικές παρουσιάσεις αλλά να λειτουργούν τόσο ως μια
εισαγωγή στην σχετική θεωρητική συζήτηση όσο και ως έναυσμα
για περαιτέρω προβληματισμό και διάλογο.
Εάν επιθυμείτε να κάνετε μία παρουσίαση στα πλαίσια του Κύκλου,
παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο: eeppd@aegean.gr

Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας

Θεωρητικές αναζητήσεις και εμπειρικές έρευνες

Ρέθυμνο, Δεκέμβριος 2008

Η οικονομική και κοινωνική ιστορία έδωσε την ώθηση για την ανανέωση των ιστορικών σπουδών στην Ελλάδα τις δεκαετίες ’70 και ’80 και συνεχίζει μέχρι σήμερα να παρουσιάζει μία αξιοσημείωτη παραγωγή επιστημονικών έργων σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο. Παρά την πρόοδο αυτή, ο επιστημονικός διάλογος μεταξύ των ερευνητών δεν είναι ακόμα συστηματικός, η αλληλεπίδραση εμπειρικής ιστορικής έρευνας και θεωρητικών αναζητήσεων έχει μάλλον αδυνατίσει και, συνολικά, η ελληνική εμπειρία δεν έχει (παρά τις μεμονωμένες προσπάθειες των οικονομικών και κοινωνικών ιστορικών) καταλάβει το μερίδιο που της αρμόζει στη διεθνή βιβλιογραφία. Θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί στην χώρα μας ένα αυτόνομο πεδίο οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας.

Για να ανατραπεί αυτή η αρνητική κατάσταση, η ομάδα ιστορικών, οικονομολόγων και κοινωνικών επιστημόνων που εκδίδει στο διαδίκτυο το Ηλεκτρονικό Δελτίο Οικονομικής ΙΣΤΟρίας (ΗΔΟΙΣΤΟ: www.hdoisto.gr) και οργανώνει, από το Σεπτέμβριο του 2005, ανά δεκαπενθήμερο το Ανοικτό Σεμινάριο Οικονομικής Ιστορίας, αποφάσισε να οργανώσει στο Ρέθυμνο ένα πρώτο Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας με την φιλοδοξία να προσφέρει την ευκαιρία για να επανα-συσπειρωθεί το εγχώριο ερευνητικό δυναμικό και να συμβάλει στην αναζωογόνηση του επιστημονικού διάλογου και της κριτικής αντιπαράθεσης στο πεδίο αυτό μεταξύ ιστορικών, οικονομολόγων και ερευνητών από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους και θεωρητικές παραδόσεις.

Καλούνται να συμμετάσχουν στο συνέδριο ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες που ασχολούνται με την Οικονομική και Κοινωνική ιστορία της Ελλάδας και του ελλαδικού χώρου στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια. Θα γίνουν δεκτές ανακοινώσεις στα ελληνικά, αγγλικά ή γαλλικά για κάθε μία από τις ακόλουθες τρεις κατευθύνσεις :

· Οικονομική και κοινωνική Ιστορία,

· Ιστορία των Επιχειρήσεων,

· Ιστορία της Οικονομικής Σκέψης και της Κοινωνικής Θεωρίας

Οι υποψήφιοι καλούνται να συμπληρώσουν το δελτίο συμμετοχής και να το αποστείλουν στην οργανωτική επιτροπή μέχρι τις 15 Μαρτίου 2008. Η κάθε πρόταση συμμετοχής θα κριθεί από επιστημονική επιτροπή και όσοι συμμετάσχουν θα πρέπει να καταθέσουν το κείμενο τους ένα μήνα πριν το συνέδριο ώστε να τεθεί στην διάθεση όλων των συμμετεχόντων. Θα ορισθεί ένας σχολιαστής για κάθε ανακοίνωση και κατά την διάρκεια του συνεδρίου ο διαθέσιμος χρόνος θα αφιερωθεί περισσότερο στην συζήτηση παρά στην ανάγνωση των ανακοινώσεων. Στόχος είναι να δοθεί άφθονος χρόνος σε κάθε ανακοίνωση.

Θα επιλεγούν ως πέντε προτάσεις νέων συναδέλφων των οποίων τα έξοδα συμμετοχής (μετακίνησης και διαμονής) θα αναληφθούν εξολοκλήρου από την οργανωτική επιτροπή. Η οργανωτική επιτροπή, εξάλλου, ελπίζει να εξασφαλίσει την έκδοση των ανακοινώσεων.

Οργανωτική επιτροπή:

Σωκράτης Δ. Πετμεζάς (Πανεπιστήμιο Κρήτης / Ι.Μ.Σ.-Ι.Τ.Ε.) και Τζελίνα Χαρλαύτη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο),

Επιστημονική γραμματεία : Κατερίνα Παπακωσταντίνου (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και Ανδρέας Λυμπεράτος (Ι.Μ.Σ.-Ι.Τ.Ε.).

e-mail: hdoisto@hdoisto.gr

Διεύθυνση Επικοινωνίας:

Σωκράτης Πετμεζάς,

Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας.
Μελισσινού & Νικηφόρου Φωκά 130, Τ.Θ. 119, Ρέθυμνο 74100

τηλ.: 28310 25146, 56627 / fax : 28310 25810

petmezas@uoc.gr

Επιστημονική Επιτροπή:

Χριστίνα Αγριαντώνη, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Σταύρος Θωμαδάκης, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βασίλης Καρδάσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Κώστας Κωστής, Πανεπιστήμιο Αθηνών/ EHESS

Ιωάννα Μίνογλου, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Όλγα Κατσιαρδή-Hering, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Χρήστος Χατζηϊωσήφ, Πανεπιστήμιο Κρήτης / ΙΜΣ-ΙΤΕ

Μαρία Χριστίνα Χατζηϊωάννου, ΙΝΕ-ΕΙΕ

Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γλώσσες του συνεδρίου:

Ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά

Προθεσμίες υποβολής προτάσεων συμμετοχής:

Προθεσμία υποβολής αίτησης συμμετοχής και περίληψης : 15 Μαρτίου 2008

Ανακοίνωση αποδοχής συμμετοχής : 20 Απριλίου 2008

Προθεσμία υποβολής τελικού κειμένου προς δημοσιοποίηση στους σχολιαστές και συνέδρους : 30 Οκτωβρίου 2008.

Συνέδριο : Δεκέμβριος 2008