Η (αυτο)κριτική του χολιγουντιανού θεάματος

ΑΚΗ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ

ΜΠΙΛΙ ΟΥΑΙΛΝΤΕΡ
η (αυτο)κριτική του χολιγουντιανού θεάματος

εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2009

διατίθεται σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας και του Βελγίου σημειώνει δε ο ίδιος ο συγγραφέας:

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ανάλυση του έργου του Αμερικανού (Αυστριακού Εβραίου στην καταγωγή) σκηνοθέτη του κινηματογράφου Μπίλι Ουάιλντερ. Αναφέρεται σε αρκετές από τις γνωστές ταινίες του (Sunset Boulevard, Μερικοί το προτιμούν καυτό, Η τροτέζα, Η γκαρσονιέρα) αλλά επικεντρώνεται ειδικά σε δύο που δεν είχαν ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία, το Big Carnival (εναλλακτικός τίτλος Ace in the hole) και το Kiss me, stupid. Μέσα από μια ανάλυση βασισμένη στα εργαλεία της ψυχανάλυσης και της πολιτικής φιλοσοφίας, αναδεικνύει πώς ο Ουάιλντερ, παρόλο που, με τις συμβατικές κατατάξεις ανήκει στον εμπορικό χολιγουντιανό κινηματογράφο, είχε μία εξαιρετικά κριτική ματιά πρώτα απʼ όλα για τον ίδιο τον κινηματογράφο και, γενικότερα, για την αμερικανική κοινωνία. Η κριτική του ματιά, χωρίς να ηθικολογεί ή να πολιτικολογεί επιφανειακά, μέσα από τα κοινωνικά του δράματα και –ιδίως- τις σάτιρές του, φέρνει στο φως μια σειρά από μετασχηματισμούς που συνέβαιναν στην αμερικανική κοινωνία της εποχής του. Οι μετασχηματισμοί αυτοί αφορούν τον τρόπο με τον οποίο οι άντρες και οι γυναίκες συναντιούνται, ζουν μαζί ή χωριστά, ερωτεύονται ή μισούνται, μεταναστεύουν, εκπορνεύονται, εργάζονται, παράγουν και αναπαράγουν τη ζωή τους. Τα κεντρικά θέματα των ταινιών του Ουάιλντερ είναι: η ανάδυση των τεχνολογίας, (ιδίως των τεχνολογιών αναπαραγωγής της εικόνας, του ήχου, των έργων τέχνης), με ειδική έμφαση στα ΜΜΕ, και η σημασία της για τη ζωή των ανθρώπων· η ανάδυση των «μαζικών κοινωνιών», η εκμηχάνιση και η ιεραρχική οργάνωση της εργασίας· η έξοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας και η συνακόλουθη εμπορευματοποίηση της παραγωγής τροφής, ένδυσης, ασφάλισης/ περίθαλψης, της σεξουαλικότητας· και η σημασία αυτού που αποκαλείται σήμερα affective labour (αισθηματική εργασία).

Υποστηρίζω όμως ότι η κριτική αυτή γίνεται ακόμη πιο επίκαιρη στις μέρες μας, όταν τα στοιχεία τα οποία τότε ο Ουάιλντερ εντόπιζε ως καινοφανείς περιθωριακές τάσεις, που αφορούσαν κάποιες λίγο-πολύ μειοψηφικές ελίτ καλλιτεχνών και διανοουμένων, σήμερα έχουν επεκταθεί και καταλαμβάνουν δυνάμει το σύνολο της αμερικανικής κοινωνίας, και πολλών άλλων κοινωνιών.

Το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού βασίζεται σε ένα άρθρο που είχε δημοσιευτεί σε δύο μέρη στο περιοδικό Θέσεις, τ. 84 (Ιούλης - Σεπτέμβρης 2003) και 86 (Γενάρης - Μάρτης 2004) αντίστοιχα, καθώς και σε μια ανακοίνωση στο ετήσιο συνέδριο της Association for the Study of Law, Culture and the Humanities στο Πανεπιστήμιο Syracuse της Νέας Υόρκης το Μάρτιο του 2006. Έχουν γίνει αρκετές προσθήκες και αλλαγές.