ΑΜΛΕΤ Β' στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης

Τετάρτη, 25 Νοεμβρίου 2009 στις 9:00 μ.μ.

Δημοτικό θέατρο Μυτιλήνης

"Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας… Τα πράγματα και πάλι, δεν ήταν όπως φαίνονταν. Ήταν δράμα ή κωμωδία; Το Σαιξπηρικό κείμενο χρειάστηκε να ανατραπεί για ν’ αποκαλυφθούν τα κίνητρα της δράσης των ηρώων. Το μυστήριο λύθηκε στο υπόγειο του Εργαστηρίου Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου και πρόκειται να ανακοινωθεί."

Άμλετ Β

του Σαμ Μπόμπρικ

επιμέλεια μετάφρασης: Στράτος Γεωργούλας

Σκηνοθεσία: Ελένη Ζάχου

παίζουν με σειρά εμφάνισης

Φραντσίσκο……………. Μαρία Γερούλια

Οράτιος………………... Γιώργος Σαραγάς

Φάντασμα……………. Δήμος Σαραντίδης

Μπερνάρντο…………..Texenery Gonzales

Κλαύδιος……………. Αριστείδης Σγατζός

Πολώνιος…………. Χρήστος Κουρούτζας

Γερτρούδη…………Έλενα Περδικοπούλου

Λαέρτης……………………… Νίκος Ρίνης

Άμλετ..........................Στράτος Γεωργούλας

Οφηλία……………… Αναστασία Τσάτσου

Ρόζενκραντζ………..……….Ζήνα Μαύρου

Γκίλντενστερν……………Μαίρη Μπλέτσα

Νεκροθάφτης………... Νέστορας Μάτσος

Φωτισμοί: Κωνσταντίνα Μπελτέκη

Ήχος: Άννα Αραμπατζή

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Δ Ι Ε Θ Ν Ε Σ Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο
«ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ
ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ»
27-28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009
Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αίθουσες: Σάκη Καράγιωργα / Αμφιθέατρο 2

Κεντρικοί Ομιλητές:
Huw Beynon – Alan Felstead,
Göran Therborn, Γιώργος Τσαρμπόπουλος

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Αίθουσα Σάκη Καράγιωργα

Παρασκευή, 27 Νοεμβρίου 2009

09.00 – 10.00 Χαιρετισμοί

10.00 – 11.30 Θεωρητικές προσεγγίσεις των κοινωνικών ανισοτήτων Ι

Πρόεδρος: Μ. Γ. Μερακλής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

1. Ν. Κατριβέσης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Οι ιδεολογικές και πολιτικές μεταμορφώσεις του προτάγματος της ισότητας

2. Α. Γεωργούλας,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ιστορικότητα της κοινωνιολογικής θεωρίας και ισότητα

3. Σ. Παπαϊωάννου,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνική Οικονομία

4. Χρ. Κωνσταντοπούλου, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τηλεοπτική αφήγηση: η «δημοσιογραφία» ως «κοινωνιολογία»

5. Δ. Βενιέρης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Κοινωνική Πολιτική, Κοινωνικά Δικαιώματα & Κοινωνική Εξίσωση χθες: Απομεταρρύθμιση & Ανισότητα σήμερα;

11.45 – 13.15 Μηχανισμοί ελάχιστης κοινωνικής προστασίας την εποχή της κρίσης

Πρόεδρος: Θ. Σακελλαρόπουλος, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Άγγελος Στεργίου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Βασικό Eισόδημα: Mήπως πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά μια ουτοπία;

2. Κώστας Γεώρμας, Υπουργείο Εργασίας
Η προσέγγιση της Ε.Ε. στην υιοθέτηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και η περίπτωση της Ελλάδας

3. Νίκος Καραβίτης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δημοσιονομικά μέσα και κοινωνική πολιτική: Η δημοσιονομική διάσταση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος

14.15 – 15.45 Ρομά και Κοινωνικές Ανισότητες

Πρόεδρος: Α. Λυδάκη, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Cs. Prόnai, Πανεπιστήμιο Εövö Lorand
Οι Τσιγγάνοι στην Ευρώπη

2. Α. Χρονάκη, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Το δίπολο τυπική/άτυπη μαθηματική γνώση ως μηχανισμός ανάδειξης πολιτισμικής διαφοράς για τα παιδιά Ρομά και το ‘διδακτικό πείραμα’ ως σκηνή επιτέλεσης ανατροπών και προβληματοποίησης διαλογικότητας

3. Η. Δασκαλάκη, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η περίπτωση των ελληνόφωνων Τσιγγάνων ενός καταυλισμού στην Αθήνα

4. B. Παπαδημητρακόπουλος, Σχολικός Σύμβουλος
Η φοίτηση των Ρομά. Προοπτικές του χθες, αποτελέσματα του σήμερα, προσδοκίες του αύριο

5. Δ. Ντούσιας, Εκπαιδευτικός

Οι μορφές και τα αίτια των διακρίσεων που υφίστανται οι τσιγγάνοι

11.30 – 11.45 Διάλλειμα για καφέ

13.15 - 14.15 Γεύμα

15.45 – 16.45 Κοινωνικές ανισότητες και συλλογικές δράσεις

Πρόεδρος: Μ. Ψημίτης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

1. Σ. Σεφεριάδης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Για μια σχεσιακή μελέτη της ανισότητας: Θεωρητικές προϋποθέσεις και ερευνητικές προκλήσεις

2. Ν. Σερντεδάκις, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κοινωνικές Ανισότητες, Κοινωνική Διαμαρτυρία και Κοινωνικά Κινήματα: Η Επιστροφή της Έννοιας της Κρίσης στη Μελέτη της Συλλογικής Δράσης

3. Σ. Αλεξανδρίδης, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ζητήματα συλλογικής δράσης και κοινωνικής αλλαγής απέναντι στις
Ευρωπαϊκές και κρατικές πολιτικές αποκλεισμού των μεταναστών και των προσφύγων στην Ελλάδα

16.45 – 17.30 Ιστορική αναδρομή της οικιακής εργασίας

Πρόεδρος: Α. Μωυσίδης, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Κ. Μπάδα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Ε. Αργυρού, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο
Η κοινωνία και ο πολιτισμός της«υποτιμημένης» εργασίας: Από την ψυχοθυγατέρα τη δουλεύτρα, την υπηρέτρια και τη γυναίκα στην αλλοδαπή οικιακή βοηθό

2. Π. Χαντζαρούλα, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η έμμισθη οικιακή εργασία, η αγορά εργασίας και η διαμόρφωση της ταυτότητας της αστικής τάξης το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα

17.45 – 19.15 Οικιακές εργάτριες: Αναπαραγωγή ανισοτήτων

Πρόεδρος: Η. Έμκε-Πουλοπούλου, Ακαδημία Επιστημών Νέας Υόρκης

1. Ν. Ξυπολυτάς και D. Lazarescu, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της οικιακής εργασίας των
μεταναστριών

2. Αικ. Βασιλικού, Ακαδημία Αθηνών
Οικιακή εργασία και στρατηγικές της «διεθνικής» οικογένειας

3. Π. Τοπάλη, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Το θρησκευτικό ήθος της «υπακοής» και το πνεύμα της υποτέλειας στην έμμισθη οικιακή εργασία: Η περίπτωση της φιλιππινέζικης εκκλησίας Iglesia ni Christo στην Αθήνα

4. Ι. Ψημμένος, Πάντειο Πανεπιστήμιο και Χρ. Σκαμνάκης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Οικιακές εργάτριες και προνοιακή περιθωριοποίηση

17.30 – 17. 45 Διάλειμμα για καφέ

21.00 Δεξίωση

19.30 – 21.00 Κεντρικές ομιλίες

Professor Huw Beynon - Professor Alan Felstead, Cardiff University
Professor Göran Therborn, University of Cambridge

Γιώργος Τσαρμπόπουλος, Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ

Σάββατο, 28 Νοεμβρίου 2009
Αμφιθέατρο 2

10.00 – 11.30 Εκπαίδευση και Κοινωνικές Ανισότητες

Πρόεδρος: Κ. Τσίμπος, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

1. Ν. Πατινιώτης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η δημιουργία, καταξίωση και εξάλειψη μιας καινοτόμου προσπάθειας μείωσης εκπαιδευτικώνανισοτήτων: Η περίπτωση του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου

2. Ε. Πρόκου, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Οι στόχοι της απασχολησιμότητας και της κοινωνικής ένταξης / ενεργού ιδιότητας του πολίτη στις πολιτικές για τη διά βίου εκπαίδευση στην Ελλάδα

3. Τ. Κακλαμάνη και Α. Γεωργούλας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πληθωρισμός των πτυχίων και νέες μορφές ανισότητας: Εκπαίδευση, επαγγελματική ενεργοποίηση, κοινωνικές τροχιές

4. Σ. Ρουκανάς, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Οικονομικές ανισότητες και πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

5. Κ. Θεριανός, Εκπαιδευτικός
Το «κρυφό» πρόσωπο του εκδημοκρατισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Κοινωνική ανισότητα και πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

11.30 – 11.45 Διάλλειμα για καφέ

11.45 – 13.15 Χαμηλού κύρους εργασία

Πρόεδρος: Ι. Ψημμένος, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Γ. Κουζής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Επισφαλής εργασία και κοινωνικές ανισότητες

2. Δ. Παπαδοπούλου, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η κοινωνική κατασκευή του αποκλεισμού στα χαμηλού κύρους επαγγέλματα στη Ελλάδα

3. Μ. Καραμεσίνη, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ανισότητες ως προς την εργασιακή ένταξη των πτυχιούχων πανεπιστημίου

4. Α. Τριανταφυλλίδου και Ρ. Γρώπα, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Διακρίσεις ή εκμετάλλευση; Μετανάστες/τριες εργαζόμενοι/ες στην ελληνική αγορά εργασίας

5. Θ. Φούσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Συλλογικές οργανώσεις μεταναστών και εργασιακή αντιπροσώπευση: Οι περιπτώσεις πέντε εργασιακών συλλόγων μεταναστών στην Αθήνα

13.15 - 14.15 Γεύμα

14.15 – 15.45 Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κοινωνικές Ανισότητες

Πρόεδρος: Ο. Στασινοπούλου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Χρ. Σκαμνάκης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Αδύναμος πλουραλισμός σε ένα αδύναμο σύστημα κοινωνικής προστασίας

2. Σ. Κουκούλη, ΤΕΙ Κρήτης και Ε. Μιχαηλίδου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κοινωνικές Ανισότητες και υγεία: Η προσβασιμότητα των μεταναστών στο ελληνικό σύστημα υγείας

3. Τ. Κωστόπουλος, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Από την εξισωτική κοινότητα στο σύγχρονο κοινοτισμό

4. Β. Καραγκούνης, Κοινωνικός Λειτουργός
Κοινωνικές ανισότητες και η διαμόρφωση αναπτυξιακών παρεμβάσεων κοινοτικήςεργασίας σε τοπικό επίπεδο στη Θράκη

5. Μ. Καράμπελα, Σχολική Σύμβουλος
«Η νησιωτικότητα αιτία κοινωνικής ανισότητας;», η σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα στη νησιωτική Ελλάδα

10.00 – 11.30 Κριτική Εγκληματολογία

Πρόεδρος: Σ. Γεωργούλας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

1. Γ. Πανούσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών Άλλο Κριτική Εγκληματολογία και άλλο κριτική στο κράτος

2. Σ. Βιδάλη, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Τα όρια της πόλης: μετασχηματισμοί και μεταμορφώσεις του κοινωνικού ελέγχου

3. Β. Καρύδης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Οι διαφορετικές προσεγγίσεις της κριτικής εγκληματολογίας

4. Ν. Παναγιωτόπουλος, Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφές νεανικής παραβατικότητας και οι νέες διαστάσεις κοινωνικής ανισότητας

5. Γ. Νικολόπουλος, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικός έλεγχος, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κριτική εγκληματολογία

11.30 – 11.45 Διάλλειμα για καφέ

11.45 – 13.15 Το δίκαιο και οι ανισότητες σε βάρος ευπαθών ομάδων

Πρόερδος: Ν. Αλιπράντης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

1. Ξ. Κοντιάδης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Αναπηρία και κοινωνικός αποκλεισμός. Η θεσμική διάσταση

2. Δ. Καλτσώνης, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μετανάστες και δημοκρατία

3. Α. Σακελλαρίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Το δίκαιο ως μηχανισμός κοινωνικής ανισότητας: η μετατροπή της θρησκευτικής διαφορετικότητας σε ανισότητα μέσω του δικαίου: η περίπτωση των Μουσουλμάνων της Ελλάδας

4. Χ. Αθανασοπούλου, Συνήγορος του Πολίτη
Τα προβλήματα της διοικητικής δικαιοσύνης και της παροχής έννομης προστασίας των πολιτών στην ελληνική έννομη τάξη: φαινόμενα αναποτελεσματικότητας, ανισότητας ή μίας νέας μορφής κακοδιοίκησης;

5. Χρ. Παπαστυλιανός, Συνήγορος του Πολίτη Δικαιώματα συμμετοχής των αλλοδαπών στην πολιτική ζωή

13.15 - 14.15 Γεύμα

14.15 – 15.15 Νέες Τεχνολογίες και Κοινωνικές Ανισότητες

Πρόεδρος: Π. Γεωργοπούλου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Π. Βατικιώτης, Πάντειο Πανεπιστήμιο Η αβάσταχτη ελαφρότητα των ανισοτήτων στο διαδίκτυο

2. Μ. Βαφόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Η επιστήμη του Web

15.15 – 17.00 Μορφές Κοινωνικής Ανισότητας

Πρόεδρος: Α. Παπανεοφύτου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Χ. Οικονομίδης, Πάντειο Πανεπιστήμιο H συμμετοχή των μεταναστών στην Ελληνική Οικονομία

2. Θ. Μαρούκης, ΕΛΙΑΜΕΠ
Η οικιακή εργασία στην Ελλάδα στις αρχές του 21ου αιώνα: η «αγορά» εργασίας ενός επαγγέλματος χαμηλού κύρους

3. Ε. Μάσχα, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κοινωνική ανισότητα και φύλο

4. Σ. Αποστολίδου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικές ανισότητες: μια προσέγγιση από την οπτική της θεώρησης του life-style

5. Γ. Παπαδούδης, Πάντειο Πανεπιστήμιο Εισοδηματική ανισότητα και γήρανση: διερευνώντας τρεις κατηγορίες συνταξιούχων με βάση την προηγούμενη απασχόληση

17.15 – 17.30 Διάλειμμα για καφέ

17.30 – 18.45 Κοινωνικές Ανισότητες και χώρος: εμπειρικές διερευνήσεις

Πρόεδρος: Λ. Λεοντίδου, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

1. Κ.Ι. Καβουλάκος και Γ. Κανδύλης, ΕΚΚΕ
Μετανάστευση και νέες ανισότητες στην Αθήνα: αστική σύγκρουση στο επίπεδο της γειτονιάς

2. Κ. Συρακούλης, ΤΕΙ Λάρισας και Α. Δέφνερ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Οι ανισότητες στον ελεύθερο χρόνο της νεολαίας στην πόλη: Εμπειρικά αποτελέσματα από τη Λάρισα και το Βόλο

3. A. Laferrère, INSEE, Paris και Π. Τήνιος, Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Η γεωγραφία της διαγενεακής ανισότητας και η Κατοικία: Ελλάδα και Ευρώπη

4. Μ. Λαυρεντιάδου, Διδάκτωρ Αστική διακυβέρνηση και δικαιώματα των μεταναστών στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου

Αίθουσα Σάκη Καράγιωργα

10.00 – 11.30 Ανισότητες και Δίκαιο: Θεμελιώδη θεωρητικά θέματα

Πρόεδρος: Γ. Κασιμάτης, Πανεπιστήμιο Αθηνών

1. Γ. Κατρούγκαλος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η αρχή της ισότητας στο κοινωνικό κράτος δικαίου

2. Γ. Γεραπετρίτης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πέρα από την τυπική ανισότητα: Το ζήτητμα των θετικών μέτρων

3. Χρ. Τσαϊτουρίδης, Συνήγορος του Πολίτη
To δικαίωμα ως προνόμιο στη σύγχρονη έννομη τάξη

4. Κ. Σπανού, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Κοινωνικές ανισότητες και εμπόδια στην πρόσβαση σε κοινωνικά
δικαιώματα

5. Χ. Παπαχαραλάμπους, Συνήγορος του Πολίτη
Η ποινική αντιμετώπιση των διακρίσεων και τα προβλήματά της

11.45 – 13.15 Θεωρητικές Προσεγγίσεις των Κοινωνικών Ανισοτήτων ΙΙ

Πρόεδρος: Ι. Σακέλλης, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Σ. Γάγγας, Deree College και Κ. Καλφόπουλος, Δημοσιογράφος
Μακροθεωρητικές και Μικροθεωρητικές προσεγγίσεις για την κοινωνική ανισότητα. Μια απόπειρα σύγκλισης Durkheim και Simmel

2. Ν. Ναγόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Κοινωνικές ανισότητες και αναδιανεμητική δικαιοσύνη Kοινωνικές διακρίσεις και τυπικές
δημοκρατικές αρχές. Η επιτακτικότητα μιας ενιαίας πολιτικής αντιμετώπισης

3. Β. Καντζάρα, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η συμβολή του κύρους στη μελέτη των κοινωνικών ανισοτήτων

4. Π. Βασιλειάδου, Δήμος Εύοσμου

Κοινωνικές ανισότητες-φτώχεια- κοινωνικός αποκλεισμός

5. Ν. Τσίρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Για την επιστημολογία του κοινωνικού αποκλεισμού στην ύστερη νεωτερικότητα

14.15 – 15.45 Κοινωνικές & οικονομικές ανισότητες στην υγεία και τις υπηρεσίες υγείας

Πρόεδρος: Χ. Οικονόμου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

1. Κ. Σουλιώτης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Αύξηση των δαπανών υγείας και διεύρυνση των ανισοτήτων: το ελληνικό «παράδοξο»(;) της
Πολιτικής Υγείας

2. Α. Λυμπεράκη, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Πολυδιάστατες ανισότητες και το χάσμα των φύλων στην ηλικία των 50: συγκριτικές επιδόσεις
της Ελλάδας

3. Π. Παπαρρηγοπούλου- Πεχλιβανίδη, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Κοινωνικές ανισότητες και δικαίωμα για προστασία της υγείας

4. Γ. Τούντας, Πανεπιστήμιο Αθηνών και Χρ. Δημητράκη, Ψυχολόγος
Κοινωνικές Ανισότητες στην Υγεία στην Ελλάδα

5. Μ. Μωραΐτου, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης
Η περιπέτεια της υγείας της Ελληνίδας Τσιγγάνας μετά στις αρχές του 21ου αιώνα

11.30 – 11.45 Διάλλειμα για καφέ

13.15 - 14.15 Γεύμα


15.45 – 17.15 Κοινωνικές Ανισότητες και χώρος: θεωρητικές διερευνήσεις

Πρόεδρος: Α. Αφουξενίδης, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

1. Λ. Λεοντίδου, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο
Ανισότητες στον Ευρωπαϊκό χώρο-χρόνο: από την ταξική σύγκρουση στην πολιτισμική ταυτότητα και τον κοινωνικό αποκλεισμό

2. Σ. Χτούρης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Χώρος – κοινωνικό κεφάλαιο και νέες μορφές κοινωνικής διαφοροποίησης και ανισότητας.

3. Β. Αράπογλου, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ταξικά σχήματα και συγκείμενα: κοινωνικοί μετασχηματισμοί και ανισότητες στην Αθήνα στο κατώφλι του 21ου αι.

4. Η. Κουρλιούρος, και Γ. Κορρές, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Χωρικές ανισότητες και πολιτικές σύγκλισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση: πρόσφατες τάσεις και αντανακλάσεις στη χώρα μας

5. Σ. Θεοδοσίου, Διδάκτωρ
Ηθικές γεωγραφίες και διαβάσεις καθήλωσης: ο καταυλισμός «λαθρομεταναστών» στην Πάτρα

19:00 Λήξη Συνεδρίου

Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τμήμα Τουρκικών & Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών

Διεθνές Συνέδριο
Το Οθωμανικό Παρελθόν στο Βαλκανικό Παρόν: Μουσική και Διαμεσολάβηση.
Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου - 2 Οκτωβρίου 2010

Πρόσκληση Συμμετοχής

Η Βαλκανική Χερσόνησος στην ιστορική της πορεία χαρακτηρίζεται από ποικιλότητα πολιτικών, πολιτισμικών και κοινωνικών εμπειριών. Στο πλαίσιο του ακαδημαϊκού λόγου, αλλά και πέρα από αυτόν, η Χερσόνησος έχει θεωρηθεί μέσα από πολλαπλά, συχνά αντιθετικά και ανταγωνιστικά, εννοιολογικά πρίσματα (π.χ., ως Βυζάντιo, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Ανατολή, Ανατολική Ευρώπη, κ.ά.). Αδιαμφισβήτητα, ωστόσο, η μακρά περίοδος της Οθωμανικής κυριαρχίας και η σημασία της αποτελεί κεντρικό ερευνητικό ζήτημα των ανωτέρω θεωρήσεων.

Η αναλυτική οπτική της διαμεσολάβησης επιτρέπει τη μελέτη του άμεσου και έμμεσου ρόλου της μουσικής στη διαμόρφωση των εν λόγω θεωρήσεων. Η μουσική και οι αναπαραστάσεις της γίνονται φορείς εθνικών ιδεολογιών και διαφορετικών οπτικών, όπως ο Οριενταλισμός, ο Βαλκανισμός, και ο Δυτικισμός, ενώ, παράλληλα, μέσω των διάφορων τρόπων καταγραφής και μετάδοσης (προφορικότητα, οπτικές τέχνες, κείμενα, παρτιτούρες, ηχογραφήσεις), η μουσική διαμεσολαβείται στον χώρο και τον χρόνο. O διττός αυτός ρόλος της μουσικής αποτελεί σημαντική συνισταμένη της ιστορίας της περιοχής. Με δεδομένη την παρούσα πολιτική διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή των Βαλκανίων, η διερεύνηση ζητημάτων που αφορούν στην πολιτισμική ταυτότητα και τη σχέση της περιοχής με το οθωμανικό παρελθόν αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και απαιτούν την ύπαρξη κριτικού και διεπιστημονικού διαλόγου. Ειδικότερα, οι αλλαγές που θα επιφέρει η νέα αυτή πολιτική πραγματικότητα στις υπάρχουσες δομές των Βαλκανικών κοινωνιών, των πολιτισμών τους και της πολιτισμικής τους πολιτικής σε σχέση με τη μουσική, απομένει να διερευνηθούν.
Το παρόν συνέδριο προσβλέπει σε καινοτόμες διεπιστημονικές συμμετοχές (εθνομουσικολογία, ιστορία, ανθρωπολογία, πολιτισμικές σπουδές κ.ά.) που αφορούν, μεταξύ άλλων, στις παρακάτω θεματικές:

- Με ποιους τρόπους ο Οριενταλισμός, ο Βαλκανισμός και ο Δυτικισμός εκφράζονται μέσω της μουσικής και των αναπαραστάσεών της στα Βαλκάνια
- Η διαμεσολάβηση του εθνικισμού μέσω της μουσικής
- Μουσική, προπαγάνδα και MME: ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπος και διαδίκτυο
- Πέρα από τη μουσική: αναλύοντας ηχοτοπία του Βαλκανικού παρελθόντος
- Προτάσεις με περιλήψεις (το μέγιστο 300 λέξεις) προφορικών ή αναρτημένων/poster ανακοινώσεων μπορούν να κατατεθούν έως τις 15 Φεβρουαρίου 2010 στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
conf2010@turkmas.uoa.gr

Γλώσσες του συνεδρίου: Αγγλικά και Ελληνικά.

Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να αναφέρουν στις προτάσεις τους τυχόν απαραίτητα οπτικοακουστικά μέσα για την παρουσίαση της ανακοίνωσης. Οι προτάσεις θα αξιολογηθούν από επιτροπή κριτών και τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στους ενδιαφερομένους έως τις 14 Απριλίου 2010.

Εκδήλωση για τη μετανάστευση

ΔΙΑΣΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ. ΓΙΑΤΙ;
Τα Τμήματα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Γεωγραφίας και Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. συνδιοργανώνουν εκδήλωση για την άτυπη μετανάστευση και τους πρόσφυγες.
Η εκδήλωση περιλαμβάνει
Ι. Προβολή της ταινίας της Courtney Hunt, FROZEN RIVER (2008)
ΙΙ. Συζήτηση με κύριους ομιλήτριες/τές τις/ους
ΈΦΗ ΒΟΥΤΥΡΑ (Παν. Μακεδονίας), Η διακίνηση των μεταναστών: Νομιμότητα και πολιτισμικές αξίες
ΧΡΥΣΑ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ (Παν. Μακεδονίας), Εγκλωβισμένοι στα σύνορα: Η προσδοκία της παραμονής και ο κίνδυνος της απέλασης
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (Παν. Αιγαίου και Μονάδα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανήλικων Προσφύγων Αγιάσσου), Μετανάστευση και η εμπειρία της «φιλοξενίας» ανηλίκων στην Αγιάσσο
ΗΛΕΚΤΡΑ ΠΕΤΡΑΚΟΥ (Παν. Αιγαίου), Όρια: Υπερβάσεις και μεταβολές
ΣΑΛΙΙΝΙΑ ΣΤΡΟΥΞ (Παν. Αμβούργου), Villa Azadi: Ζώντας καθημερινά τα σύνορα
ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΗΜΙΤΗΣ (Παν. Αιγαίου), Frozen States: Μεταναστευτικές ροές και θεσμική ακινησία
Τη συζήτηση συντονίζει ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΤΑΞΙΑΡΧΗΣ (Παν. Αιγαίου)

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Μυτιλήνης την Τετάρτη 11 Νοεμβρίου. Ώρα έναρξης 7:30.

Περιοδικό "Θέσεις". Το νέο τεύχος...

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις νήσος το τεύχος 109 (Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009) της τριμηνιαίας επιθεώρησης οικονομικής και πολιτικής θεωρίας Θέσεις.
Στο τεύχος αυτό των Θέσεων η Συντακτική Επιτροπή εστιάζει στην πολιτική συγκυρία που διαμορφώθηκε μετά τις εθνικές εκλογές του Οκτωβρίου 2009 και την ανάληψη της διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ (Η ευκαιρία στην αυταπάτη. Η νέα μεταπολίτευση και η «ανυπόστατη κρίση») (Το κείμενο είναι συνημμένο στο παρόν e-mail ως Editorial109).
Στη συνέχεια δημοσιεύουμε το κείμενο του Alain Badiou, Η ιδέα του κομμουνισμού, τη σημαία του οποίου επισημαίνει στην Παρουσίασή του ο Δημήτρις Βεργέτης.
Ακολουθούν τέσσερα άρθρα τα οποία, από διαφορετικές οπτικές γωνίες, προσεγγίζουν το ζήτημα της κατανόησης και διαχείρισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη:
Δημήτρης Σωτηρόπουλος: Ανιχνεύοντας τις ρίζες και τα όρια του «αριστερού» κεϋνσιανισμού. (Λίγα λόγια για τη μετάφραση του Keynes), John Maynard Keynes: Εθνική αυτάρκεια, Δημήτρης Σωτηρόπουλος: Για τη μετάφραση του Krugman, Paul Krugman: Πώς τα πήγαν τόσο χάλια οι οικονομολόγοι;
Έπεται η συνοπτική παρουσίαση από τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο της θεωρίας της αξίας του Μαρξ: Το μυστικό του καπιταλισμού. (Σημείωση για τη θεωρία της αξίας του Μαρξ).
Στη συνέχεια της ύλης του τεύχους, ο Παναγιώτης Σωτήρης εστιάζει στην πολιτική και ιδεολογική διαχείριση της πανδημίας γρίπης Η1Ν1 (Πολιτικές της αρρώστιας και του φόβου), ενώ ο Γιώργος Παστιάδης παρουσιάζει και αναλύει τα στοιχεία μιας πρόσφατης εμπειρικής έρευνας: Ιδεολογική αυτοτοποθέτηση Αριστερά-Δεξιά. Διερευνώντας με ποσοτικές μεθόδους το νέο κοινωνικό τοπίο.
Ακολούθως δημοσιεύονται δύο κείμενα τα οποία γράφτηκαν με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της Τζίνας Πολίτη, Λόγοι, Αντίλογοι, Σατιρικά. Η γραφή (μου) ως πολιτική πράξη, τα οποία αναφέρονται ευρύτερα στη θεωρητική και πολιτική σημασία του έργου της συγγραφέως. Η ύλη του τεύχους ολοκληρώνεται με τη βιβλιοκριτική του Ιωάννη Ν. Μαρκόπουλου για το βιβλίο του Ευτύχη Μπιτσάκη, Η Εξέλιξη των Θεωριών της Φυσικής.

Έφυγε από τη ζωή στα 101 ο Κλοντ Λεβί-Στρος

(Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα www.alfavita.gr)


Πλήρης ημερών έφυγε ο Κλοντ Λεβί-Στρος, ο Γάλλος φιλόσοφος που θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης ανθρωπολογίας. Το θάνατό του ανακοίνωσε η Γαλλική Ακαδημία, χωρίς όμως να προχωρήσει σε λεπτομέρειες. Έτσι δεν έγινε γνωστό πότε ακριβώς πέθανε, ούτε τα αίτια.
Γεννημένος το Νοέμβριο του 1908 στις Βρυξέλλες, ο Κλοντ Λεβί-Στρος, θεμελιωτής της δομικής ανθρωπολογίας, αναμόρφωσε την επιστήμη του, εισάγοντας νέες ιδέες όσον αφορά τη συμπεριφορά και τη σκέψη στις σύγχρονες κοινωνίες. Η κεντρική ιδέα όμως της έρευνάς του συνοψίζεται στην εξής φράση: «Ο κόσμος ξεκίνησε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν».
Από τα πιο γνωστά έργα του είναι τα βιβλια «Θλιβεροί Τροπικοί», «Φυλή και ιστορία», «Άγρια σκέψη» και «Μνήμες μακρινές και πρόσφατες».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ένα λιτό διαμέρισμα στο Παρίσι.

Κλοντ Λεβί–Στρος : Αμφισβητίας του δυτικού πολιτισμού

Η αιχμηρή κριτική στον ουμανισμό από τον ανθρωπολόγο και στοχαστή Κλοντ Λεβί–Στρος αποδεικνύεται δραματικά επίκαιρη
Κορυφαία μορφή στο πεδίο της εθνολογίας, φιλόσοφος και ερευνητής με ασίγαστη περιέργεια, ο Κλοντ Λεβί-Στρος επηρέασε όσο λίγοι τις σύγχρονες αντιλήψεις για την κοινωνία και τον πολιτισμό. Η αιχμηρή κριτική του στη «δυτικοκεντρική» ιδεολογία –που ταυτίζει την πολιτισμένη ανθρωπότητα με τη Δύση και θεωρεί όλους τους άλλους πολιτισμούς υποδεέστερους– προκάλεσε και αμφισβητήθηκε, το έργο του ωστόσο τον καθιέρωσε ως έναν από τους μεγάλους ανανεωτές της ανθρωπολογικής σκέψης. Φέτος τον Νοέμβριο ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 100ά του γενέθλια, και η επέτειος –σπάνια «εκατονταετηρίδα εν ζωή»– δίνει την ευκαιρία να εκτιμηθεί η μακρόχρονη προσφορά του στο φως των σημερινών εξελίξεων.
Εχοντας διανύσει τον ταραγμένο 20ό αιώνα και τα πρώτα χρόνια του 21ου, ο Κλοντ Λεβί-Στρος περνά το λυκόφως της ζωής του μένοντας σε απόσταση από τον δημόσιο χώρο. Στις αρχές του 2005, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του στη γαλλική τηλεόραση, είχε εκφράσει την ανησυχία του για την εξέλιξη του σημερινού κόσμου: «Παρατηρώ τις καταστροφές που γίνονται… Την τρομακτική εξαφάνιση ζωντανών ειδών, είτε είναι ζώα είτε φυτά – αλλά και το ίδιο το γεγονός ότι το ανθρώπινο είδος ζει σ’ ένα καθεστώς εσωτερικής δηλητηρίασης. Σκέφτομαι το παρόν και τον κόσμο στον οποίο τελειώνω τις μέρες μου. Και δεν τον αγαπώ αυτόν τον κόσμο».
Ο Κλοντ Λεβί-Στρος γεννήθηκε το 1908 στις Βρυξέλλες, όπου οι γονείς του, Γάλλοι εβραϊκής καταγωγής, έμεναν προσωρινά λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα του – ήταν ζωγράφος πορτρέτων, επάγγελμα σε παρακμή λόγω της διάδοσης της φωτογραφίας, και είχε αναλάβει μερικές παραγγελίες στη βελγική πρωτεύουσα. Επιστρέψανε στο Παρίσι το 1914, και το 1927 ο νεαρός Κλοντ άρχισε τις σπουδές του στη Σορβόννη. Ανήσυχο πνεύμα, ξεκίνησε σπουδάζοντας νομικά, σύντομα όμως τα εγκατέλειψε για τη φιλοσοφία, ενώ παράλληλα ερχόταν σ’ επαφή με «εξωπανεπιστημιακά» ρεύματα σκέψης, κυρίως τον φροϋδισμό και τον μαρξισμό. Αποφοιτώντας, δίδαξε δύο χρόνια σε λύκειο, μέχρι που δέχτηκε μια πρόσκληση που θα άλλαζε τον ρου της ζωής του: αποφάσισε να συμμετάσχει σε μια γαλλική πολιτιστική αποστολή στη Βραζιλία, όπου θα δίδασκε ως επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο.

Στους «Θλιβερούς τροπικούς»

Στη διάρκεια της παραμονής του στη Βραζιλία –από το 1935 ώς το 1939– ανέλαβε την πρώτη του επιτόπια εθνογραφική έρευνα, ταξιδεύοντας στο Μάτο Γκρόσο και στην Αμαζονία. Εμεινε κατά διαστήματα σε χωριά ιθαγενών που ζούσαν μέσα στο τροπικό δάσος, μελετώντας από κοντά την κοινωνική δομή τους, τα έθιμα, τη σχέση τους με τη φύση, τις αντιλήψεις τους για τη ζωή και τον θάνατο, ενώ παράλληλα παρατηρούσε τις καταστρεπτικές συνέπειες που ήδη ασκούσε η παρέμβαση του δυτικού πολιτισμού στις ιθαγενικές κοινότητες.
Το εθνογραφικό υλικό που συγκέντρωσε τότε αποτέλεσε τον κορμό των ανθρωπολογικών του αναλύσεων. Και η εξιστόρηση των εμπειριών του στη Βραζιλία έμελλε να εδραιώσει, πολλά χρόνια αργότερα, τη φήμη του ως συγγραφέα και διανοούμενου πέρα από το αυστηρά επιστημονικό πεδίο της εθνογραφίας. Στο αυτοβιογραφικό δοκίμιο «Θλιβεροί τροπικοί», που εκδόθηκε το 1955, συνδύασε τη συναρπαστική αφήγηση, τον φιλοσοφικό στοχασμό και την εθνολογική ανάλυση των λαών της Αμαζονίας, δημιουργώντας ένα αριστούργημα. Οι υπεύθυνοι του Βραβείου Γκονκούρ εκείνη τη χρονιά εξέφρασαν τη λύπη τους που δεν μπορούσαν να απονείμουν το βραβείο μυθιστορήματος στον Λεβί-Στρος γιατί, τεχνικά, το βιβλίο δεν ανήκε στην κατηγορία των έργων μυθοπλασίας.

Στρουκτουραλισμός

Με την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επέστρεψε στη Γαλλία και υπηρέτησε ως λοχαγός στον γαλλικό στρατό, το 1939-40. Οταν η Γαλλία καταλήφθηκε από τους Γερμανούς, έφυγε για τη Νέα Υόρκη όπου του προσφέρθηκε μια θέση στο ανθρωπολογικό τμήμα του New School for Social Research. Η αμερικανική μεγαλούπολη είχε γίνει καταφύγιο για πλήθος Ευρωπαίους επιστήμονες και καλλιτέχνες και ο Λεβί-Στρος είχε την ευκαιρία να συναναστραφεί με ανθρώπους που μοιράζονταν τα πολλαπλά του ενδιαφέροντα. Εκεί ήρθε σε επαφή με νέες εξελίξεις στον χώρο των θετικών επιστημών (κυβερνητική, νέα μαθηματικά) και συνδέθηκε με τον διάσημο γλωσσολόγο Ρόμαν Γιάκομπσον, μέλος της στρουκτουραλιστικής Σχολής της Πράγας.
Οι αναλύσεις του Γιάκομπσον για τη δομή της γλώσσας άσκησαν μεγάλη επιρροή στον Λεβί-Στρος. Χρησιμοποίησε τις αρχές της στρουκτουραλιστικής γλωσσολογίας για να διερευνήσει τη λανθάνουσα δομή των κοινωνικών φαινομένων. Υποστήριξε ότι, παρά τις διαφορές που διαπιστώνονται σε πρώτο πλάνο, όταν γίνεται σύγκριση μεταξύ κοινωνιών, αν η μελέτη προχωρήσει σε βαθύτερο επίπεδο εμφανίζονται κοινά σχήματα, αυτό που αποκάλεσε «πολιτισμικές σταθερές».
Μια από αυτές τις «πολιτισμικές σταθερές» που μελέτησε με ιδιαίτερη προσοχή είναι η απαγόρευση της αιμομιξίας, που ισχύει σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες. Σε έργα του όπως οι «Στοιχειώδεις δομές της συγγένειας» υποστήριξε ότι το ταμπού της αιμομιξίας δεν αποσκοπεί στην ανανέωση του αίματος, όπως πίστευαν παλαιότεροι μελετητές, αλλά στη δημιουργία ενός συστήματος επικοινωνίας απαραίτητου για την ύφανση του κοινωνικού ιστού. Μέσω του συστήματος της επιγαμίας –της αναζήτησης ζευγαριού έξω από τον στενό κύκλο της οικογένειας– συντελέστηκε η μετάβαση του ανθρώπου από την αγέλη στον πολιτισμό, από τη συγγένεια εξ αίματος (φυσικό φαινόμενο) στη συγγένεια εξ αγχιστείας (κοινωνικό φαινόμενο). Στο κέντρο του ενδιαφέροντός του βρέθηκαν επίσης οι μύθοι και η λογική τους, («Mythologi-ques» ήταν ο γενικός τίτλος που έδωσε στο τρίτομο σχετικό έργο του). Ανιχνεύοντας τις ομοιότητές τους σε πολιτισμούς διαφορετικούς και μακρινούς μεταξύ τους, υποστήριξε ότι οι μύθοι δεν είναι αυθαίρετες κατασκευές, παρηγοριά στους ανθρώπους απέναντι σ’ έναν απειλητικό κόσμο, αλλά εκφράζουν το σύνολο των δυνατών λύσεων στα βασικά προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν οι ανθρώπινες κοινότητες.
Σε μελέτες του όπως η «Αγρια σκέψη» και «Ο τοτεμισμός σήμερα», ο Λεβί-Στρος διερεύνησε διεξοδικά τη λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού. Αντιτάχθηκε στις θεωρίες που διακρίνουν τον «πρωτόγονο» από τον «πολιτισμένο» τρόπο σκέψης και υποστήριξε ότι υπάρχει μια στοιχειώδης δομή του ανθρώπινου νου που διέπεται από τη λογική των αντιθέσεων και των συσχετισμών. Παρομοίασε την πρωτόγονη σκέψη με τη μαστορική (brico-lage), την «επιστήμη του συγκεκριμένου», και θεωρεί ότι το πλεονέκτημά της έναντι της συμβατικής επιστήμης είναι ότι συνδυάζει τις πληροφορίες κατά πολλούς και διαφορετικούς τρόπους – όπως κάνουν και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Η διερεύνηση της «άγριας» σκέψης, που λειτουργεί χωρίς τεχνικά βοηθήματα (γραφή κ.λπ.), είναι για τον Λεβί-Στρος το κλειδί για την αποκάλυψη της λειτουργίας του ανθρώπινου νου.

Πολιτική

Ο Κλοντ Λεβί-Στρος δεν ανήκει στους «ανθρώπους των γραμμάτων» που εκφράζουν με προθυμία τις απόψεις τους για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην πατρίδα τους και στον κόσμο. Οπως έχει πει σε συνέντευξή του «η δουλειά μου, η ειδικότητά μου, είναι οι πρωτόγονοι, μακρινοί και άγνωστοι πολιτισμοί. Ενδιαφέρθηκα συνειδητά γι’ αυτούς, μεταξύ άλλων επειδή θεώρησα τον εαυτό μου ελάχιστα προικισμένο για να αναλύσω αυτό που αποκαλούμε επικαιρότητα». Εχει επανειλημμένα εξηγήσει ότι το νεανικό του πάθος για την πολιτική τον είχε σπρώξει να υποστηρίξει ενεργά το ειρηνιστικό κίνημα τον καιρό που ο Χίτλερ προετοίμαζε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πιστεύει ότι τέτοια λάθη απαξιώνουν για πάντα έναν πολιτικό. «Πρέπει να ξέρεις να βγάζεις συμπεράσματα από τα λάθη σου».
Μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από το 1973 και τιμημένος με πλειάδα διεθνών βραβείων και διακρίσεων, ο Λεβί-Στρος άσκησε επιρροή σε επιφανείς στοχαστές διαφορετικών ρευμάτων, για τους οποίους –είτε συμφωνούσαν είτε διαφωνούσαν μαζί του– η σκέψη του έγινε σημείο αναφοράς. Ανάμεσά τους ο Ρολάν Μπαρτ, ο Μισέλ Φουκό, ο Ζιλ Ντελέζ, ο Ζακ Λακάν, η Τζούντιθ Μπάτλερ, ο Εντμουντ Λιτς (ο Βρετανός ανθρωπολόγος που το 1970 εξέδωσε τη βιογραφία του Λεβί-Στρος) ο Ζακ Ντεριντά, ο Ζαν Μποντριγιάρ.

'Ερευνα

Ο ίδιος δεν θέλει να τον αποκαλούν «πατέρα του στρουκτουραλισμού». Οπως έχει πει, «πίσω από τον όρο στρουκτουραλισμός υπάρχει η θέληση να μετατραπεί σε φιλοσοφική σχολή κάτι που ξεκίνησε ως μέθοδος εργασίας. Στη διάρκεια της έρευνάς μου ήταν πολύ σημαντικό να μπει κάποια τάξη και σαφήνεια στις επιστήμες του ανθρώπου. Στις αποκαλούμενες «σκληρές» επιστήμες, η πειραματική Φυσική δεν αποκλείει τη θεωρητική Φυσική και η Βιολογία δεν αποκλείει τη Χημεία: είναι διαφορετικά επίπεδα μεταξύ των οποίων μπορείς να επιλέξεις για να αναπτύξεις την έρευνά σου. Στις ανθρωπιστικές επιστήμες δεν λείπουν εκείνοι που λένε ότι το μόνο σωστό επίπεδο είναι το υποκειμενικό και κάθε άλλη εστίαση είναι λανθασμένη – αυτό όμως θα σήμαινε ότι δεν είναι αληθινές επιστήμες».
Θεωρεί πολύ γόνιμα τα χρόνια που εργάστηκε στο Μουσείο του Ανθρώπου, στο Παρίσι, σ’ ένα ερευνητικό σχέδιο πραγματικά επαναστατικό, το οποίο, όπως έχει πει «τότε ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί γιατί στον ίδιο πλανήτη ζούσαμε άνθρωποι πολύ διαφορετικοί, κουλτούρες και κοινωνίες που δεν γνώριζαν τίποτα η μία για την άλλη. Σήμερα, αν θελήσεις να κάνεις επιτόπου δουλειά με τους ιθαγενείς της Νέας Γουινέας, πρέπει πρώτα να τους δωρίσεις ένα σάκο καφέ και ένα Τογιότα».
Η διαπίστωση αυτή ότι ο κόσμος έχει ώς ένα βαθμό ομογενοποιηθεί δεν τον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχει πεθάνει η επιστήμη του ανθρωπολόγου. «Οι φυλές αυτές, από μόνο το γεγονός ότι χρησιμοποιούν ένα αυτοκίνητο δεν σημαίνει ότι μεταβάλλονται ολοκληρωτικά. Ακόμα κι όταν υιοθετούν τρόπους και πιστεύω των Δυτικών, εξακολουθούν να διατηρούν τη μνήμη ενός άλλου κόσμου, άλλες αξίες, πληροφορίες που δεν έχουν αποθησαυριστεί. Ο ανθρωπολόγος πρέπει να ξέρει να τα ανακαλύπτει αυτά. Αλλωστε, είναι γεγονός ότι εξακολουθούμε ακόμα σήμερα να ενδιαφερόμαστε για την κλασική Ελλάδα και τη Ρώμη, για τους αρχαίους πολιτισμούς της Ινδίας και τα χιλιάδες ντοκουμέντα που μένουν αποθηκευμένα σε βιβλιοθήκες και αρχεία, περιμένοντας κάποιοι να τα αποκρυπτογραφήσουν και να τα φέρουν σ’ επαφή με άλλες γνώσεις».

Ανθρωπος και οικολογική καταστροφή

Ηαμφισβήτηση του δυτικού πολιτισμού και των αξιών του ως του ανώτερου επιτεύγματος της ανθρωπότητας, στοίχισε αρκετές επικρίσεις στον Κλοντ Λεβί-Στρος, που τον κατηγόρησαν ως «αντιουμανιστή». Ο ίδιος έχει δεχτεί με νηφαλιότητα αυτόν τον χαρακτηρισμό, λέγοντας ότι μπορεί και να ισχύει.
Οπως είπε σε συνέντευξή του, «είναι αδύνατον για έναν εθνολόγο να αγνοήσει τη συστηματική και τερατώδη καταστροφή που έχουμε προκαλέσει οι Δυτικοί, εδώ και αιώνες, σε πολιτισμούς διαφορετικούς από τον δικό μας. Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε αυτή την καταστροφή ανθρώπινων κοινωνιών από την καταστροφή που θύματά της είναι σήμερα ζωικά και φυτικά είδη, και όλα αυτά στο όνομα ενός ουμανισμού που τοποθέτησε τον άνθρωπο στη θέση του βασιλιά και αφέντη του κόσμου.
Ο ορισμός που έδωσε στον άνθρωπο ο κλασικός ουμανισμός είναι πολύ στενός, τον παρουσιάζει μόνο ως σκεπτόμενο ον αντί να τον θεωρήσει ένα ζωντανό πλάσμα, και το αποτέλεσμα είναι ότι το σύνορο που τοποθετήσαμε ανάμεσα στην ανθρωπότητα και την υπόλοιπη δημιουργία να βρίσκεται πολύ κοντά στον άνθρωπο, ο οποίος έτσι γίνεται ευάλωτος στην καταστροφή».

Κατά του ρατσισμού

«Ο κόσμος άρχισε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν», έγραψε στον επίλογο των «Θλιβερών Τροπικών». Εχοντας αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη του ανθρώπου και της κοινωνικής του συγκρότησης, ο Κλοντ Λεβί-Στρος είδε το «αντικείμενο» της έρευνάς του με βλέμμα απαλλαγμένο από κάθε ψευδαίσθηση και απλοϊκή αισιοδοξία. Ακόμα και στο θέμα του ρατσισμού, για την καταπολέμηση του οποίου συνεισέφερε με το έργο του, αποφεύγει τις απλουστεύσεις και τις εύκολες απαντήσεις.
Οταν το 1971 έγραψε, με παραγγελία της Ουνέσκο, το κείμενο «Φυλή και πολιτισμός», ως συμβολή στον αγώνα κατά του ρατσισμού, ο Λεβί-Στρος παρατήρησε ότι δεν πρέπει να ξεγελιόμαστε με «το όνειρο ότι μια μέρα η ισότητα και η αδελφοσύνη θα κυριαρχήσουν ανάμεσα στους ανθρώπους χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ποικιλομορφία τους». Κάθε αληθινή δημιουργία, έγραψε, «προϋποθέτει κάποια αδιαφορία στις εκκλήσεις άλλων αξιών, που μπορεί να φτάσει ώς την άρνησή τους. Γιατί δεν μπορείς ταυτόχρονα να βυθίζεσαι στο γούστο του άλλου, να ταυτίζεσαι μαζί του και να διατηρείς τη διαφορετικότητά σου».

Αλλαγή της ιστορίας

«Ο δρόμος στον οποίο είναι ενταγμένοι σήμερα οι άνθρωποι συσσωρεύει τόσο μεγάλες εντάσεις», έγραψε προφητικά σ’ εκείνο το κείμενο, «ώστε τα φυλετικά μίση να προσφέρουν πολύ φτωχή εικόνα της οξυμένης μισαλλοδοξίας που υπάρχει κίνδυνος να εδραιωθεί αύριο, χωρίς μάλιστα να χρειαστεί τις εθνικές διαφορές ως πρόσχημα».
Το να εξορκίζουμε την άγνοια και τις προκαταλήψεις δεν αρκεί, υπογράμμισε. «Μπορούμε να στηρίξουμε τις ελπίδες μας μόνο σε μια αλλαγή της πορείας της ιστορίας, η οποία είναι ακόμα πιο δύσκολη από την εξασφάλιση μιας προόδου στην πορεία των ιδεών».

'Εργα του Κλοντ Λεβί-Στρος στα ελληνικά

Ανάμεσα στα πολυάριθμα έργα του Κλοντ Λεβί-Στρος που έχουν εκδοθεί στα ελληνικά, συγκαταλέγονται τα:
- «Θλιβεροί τροπικοί», εκδ. Χατζηνικολή
- «Αγρια σκέψη», εκδ. Παπαζήση
- «Μυθολογικά: Το ωμό και το μαγειρευμένο», εκδ. Αρσενίδη
- «Μυθολογικά: Από το μέλι στη στάχτη», εκδ. Αρσενίδη
- «Ο δρόμος της μάσκας», εκδ. Χατζηνικολή
- «Ανθρωπολογία και μύθος», εκδ. Καρδαμίτσα
- «Μύθος και νόημα», εκδ. Καρδαμίτσα
- «Ο μύθος του λύγκα», εκδ. Γκοβόστη
- «Φυλή και Ιστορία» και «Φυλή και Πολιτισμός», εκδ. Πατάκη
- «Κοιτάζω, ακούω, διαβάζω», εκδ. Γκοβόστη
- «Εξ αποστάσεως», εκδ. Αρσενίδη

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 29-06-08 - Της Αγγελικης Στουπακη